Najpiękniejsze dworce kolejowe w Polsce. W czołówce Wrocław i duże zaskoczenie

"Niezwykły, klimatyczny. Monumentalny dworzec w Nowych Skalmierzycach jest nietypową atrakcją turystyczną. Najlepsze lata, gdy neogotycki budynek dworca kolei pruskich imponował rozmiarami i wystrojem wnętrz ma za sobą. Bez wątpienia zasługuje na przywrócenie dawnej świetności" - napisano w uzasadnieniu na stronie infoarchitektura.pl.

Na stacji kolejowej w Nowych Skalmierzycach zatrzymują się pociągi InterCity oraz pociągi Przewozów Regionalnych zapewniające docelowy dojazd do pięciu aglomeracji tj.: Warszawy, Poznania, Wrocławia, Łodzi i Białegostoku oraz najbliższych miast Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego.

wikipedia.com

"Zabytkowy dworzec, ścisła czołówka jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny. Pięknie odnowiony i zmodernizowany gmach" - napisano w uzasadnieniu na portalu infoarchitektura.pl.

JAKUB ORZECHOWSKI

Lubelski dworzec główny mieści się w zabytkowym budynku wzniesionym w 1877 roku w ramach połączenia Lublina z Warszawą w postaci Kolei Nadwiślańskiej. Zanim jednak poprowadzono tory przez Lublin, należało uzgodnić przyszłą lokalizację dworca, a spory o to, gdzie ma się on znajdować, trwały około 15 lat. Proponowano koncepcje budowy w okolicach ówczesnych wsi Ponikwoda i Tatary, czyli od strony Lubartowa, bądź na gruntach wsi Bronowice. Ostatecznie zwyciężyła druga koncepcja i od 1875 roku na lubelskim przedmieściu Piaski rozpoczęto budowę dworca.

W marcu 1877 roku do dworca były już doprowadzone wszystkie tory, wybudowano także niezbędne mosty i przejazdy. Rozpoczęły się testy, a pierwsze próbne pociągi zaczęły przyjeżdżać do miasta. Oficjalnie dworzec został otwarty 30 sierpnia 1877 roku.

W uzasadnieniu na portalu architekturainfo.pl napisano: "Efektowna elewacja z cegły czerwonej i żółtej. Na uwagę zasługują znajdujące się w głównej hali piękne polichromie stylizowane na pompejańskie ceramiki oraz stylowe zadaszenie peronu 1. Niewątpliwą atrakcją jest usytuowana na peronie 1A okazała kolekcja parowozów".

Fot. Lucek Cykarski / Agencja Gazeta

Stacja kolejowa została otwarta w 1855 roku na odgałęzieniu z Dziedzic austriackiej Kolei Północnej. Do pierwotnego dworca, zlokalizowanego na ówczesnych peryferiach miasta, prowadziła wytyczona także wtedy ulica Kolejowa (Bahnstrasse), obecnie Barlickiego. Wpierw była to stacja końcowa linii z Dziedzic, w 1878 została przedłużona do Żywca. Wkrótce okazało się, iż ze względu na zwiększoną przepustowość, stacja stała się nieodpowiednia do obsługi pasażerów, dlatego rada miejska zadecydowała w 1887 roku o budowie nowego dworca kolejowego. Został zbudowany w latach 1889-1890 przez zakład architekta Karola Korna według projektu architekta Karola Schulza. Projekt nawiązywał do architektury dworców powstałej w 1888 roku Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich łączącej Morawy, Śląsk Cieszyński i Galicję, której to linii dworzec w Bielsku stał się częścią.

"Warta obejrzenia jest drewniana wiata peronowa istniejąca w niezmienionej formie od 1893 r. Piękny przykład modnego w XIX w. stylu ceglanego i z pewnością obiekt godny zwiedzania" - napisano w uzasadnieniu na portalu architekturainfo.pl.

Pierwszy budynek dworca powstał w 1845, drugi w roku 1873. Został wzniesiony w stylu gotyku angielskiego z wnętrzami neoklasycystycznymi, na przyjęcie cara Rosji, który odwiedzał swoją rezydencję w okolicach Skierniewic. Budynek dworca spłonął w 1914, odnowiony według planów Jana F. Heuricha, w latach 1980-2003 odnowiony zgodnie z wymaganiami konserwatorskimi (skuto tynki na elewacjach, odsłonięto ceglany wątek ścian). Na peronie ustawiono w roku 2010 pomnik Stanisława Wokulskiego, autorstwa Roberta Sobocińskiego.

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

"W latach sześćdziesiątych XX wieku przebudowano wnętrze budynku, nadając mu socrealistyczny charakter. Obecnie dworzec w Tarnowskich Górach jest po gruntownym remoncie i modernizacji, które przywróciły mu dawne piękno" - napisano w uzasadnieniu na portalu architekturainfo.pl.

Tarnowskie Góry dysponowały połączeniem kolejowym już od 1854 roku. Dawny budynek dworcowy nie wystarczał jednak dla potrzeb wzmagającego się z roku na rok ruchu pociągowego. Pod koniec XIX wieku każdego dnia odchodziło z Tarnowskich Gór 100 pociągów, na kolei zatrudnionych było 200 urzędników i 300 robotników. Po upaństwowieniu linii kolejowych przystąpiono do przebudowy dworca.

Wzniesiono wtedy obszerną halę dworcową (wedle planów Roberta Honscha, twórcy, m.in. kamienic na wrocławskim Rynku) i przebudowano całe jej otoczenie. Nowy obiekt oddany został do użytku 15 października 1888 roku. Całość prac modernizacyjnych kosztowała 145 tysięcy reichsmarek.

Powstał dwukondygnacyjny budynek w stylu neorenesansowym, z cełgy, na kamiennym cokole. W rondach w drugiej kondygnacji fasady umieszczono herby Wrocławia, Tarnowskich Gór oraz Królestwa Prus (obecnie w jego miejscu jest herb Polski). Wejście zwieńczone jest attyką z półkolistymi okazało się kolejne powiększenie budynku dworcowego. W 1960 roku dokonano zupełnej przebudowy jego wnętrza na styl socrealistyczny.

W uzasadnieniu na portalu architekturainfo.pl napisano: "Niewątpliwie jeden z piękniejszych dworców tzw. "Wiedenki". Klimatyczna, dworkowa forma budynku. Warte odwiedzenia jest wnętrze dworca ze starymi piecami kaflowymi, ściany natomiast [mimo dyskusyjnych kolorów] kryją wiele ciekawych detali".

Dworzec kolejowy w Żyrardowie wybudowano według projektu architekta Romualda Millera w 1922 roku. W latach 2005-2007 miał miejsce gruntowny remont dworca. Koszt remontu wyniósł ponad 3 mln zł i został sfinansowany ze środków własnych PKP SA. Uroczyste otwarcie zmodernizowanego dworca odbyło się 9 sierpnia 2007 roku

"Jeden z piękniejszych dworców kolejowych w Europie doby eklektyzmu. Elewacje budynku z czerwonej cegły przypominają trochę budowle gotyckie. Na pierwszy rzut oka, ratuszowa wieża przypomina tę z ratusza na Długim Targu. W podobnym stylu są również zegary na obu budowlach. To co szczególnie przyciąga wzrok to bardzo starannie wykonane poszczególne detale fasady. Budowę dworca prowadzono pod koniec XIX w. Jako ciekawostkę należy dodać fakt, że cały budynek zaprojektowany został tak, by swym kształtem przypominać parowóz" - napisano w uzasadnieniu na portalu infoarchitektura.pl.

JAN RUSEK

Na podium znalazł się dworzec w Przemyślu. W uzasadnieniu napisano: "Sztukaterie, złocenia, malowidła, zabytkowe żyrandole - to nie zwykły dworzec, tylko prawdziwe cacko. Budynek dworca PKP w Przemyślu został właśnie odremontowany i może śmiało ubiegać się o miano jednego z najpiękniejszych w Polsce".

Zabytkowy dworzec został wybudowany w latach 1859-1860, otwarty 4 listopada 1860, przebudowany w 1895 roku w stylu neobarokowym. Gruntownie remontowany w 1922 i 1959, częściowo przebudowany w 1966, ponownie remontowany w latach 1988-1995. W latach 2010-2012 dworzec kosztem ok. 25 mln zł przeszedł gruntowny remont, a przy nadzorze konserwatora zabytków przywrócono mu wygląd sprzed ponad 100 lat[1], m.in. panoramy miasta pędzla Mariana Strońskiego, które oświetla zabytkowy, drewniany żyrandol.

Fot. Krzysztof Koch / Agencja Gazeta

Hol główny dworca zdobią plafony Feliksa Wygrzywalskiego i Jana Talagi przedstawiające herby i rzemiosła.

Dworzec jest (obok tarnowskiego) jedną z najokazalszych budowli na linii kolejowej łączącej Kraków ze Lwowem(dawna Kolej galicyjska im. Karola Ludwika).

Na stacji znajduje się kolejowe polsko-ukraińskie pasażerskie przejście graniczne. Do najciekawszych historycznie relacji obsługujących stację Przemyśl Główny zaliczyć można ekspres "Małopolska" do Gdyni, nocny pociąg międzynarodowy "Lwów Express" oraz pociąg pospieszny "Przemyślanin" do Świnoujścia, który pokonywał trasę 1008 km w niecałe 18 godzin.

Na drugim miejscu znalazł się dworzec we Wrocławiu. W uzasadnieniu napisano: "Bardzo piękna bryła dworca. Przykład trafionej w 100 procentach modernizacji budynku. Świetnie dobrane kolory elewacji, przemyślane wykorzystanie drewna, oddaje dawny charakter dworca. Nowoczesne oświetlenie przed budynkiem. Szczególnie podoba się nam połączenie neonów z lat 80. z odrestaurowanymi kasami".

MIECZYSŁAW MICHALAK

Pierwsze miejsce zajął dworzec w Poznaniu. To dla niektórych może być zaskoczenie, bo złośliwie nazywany jest "chlebakiem".

W uzasadnieniu napisano: "Odważna realizacja odpowiadająca współczesnym światowym standardom. Kontrowersyjna i burząca zachowawcze i konserwatywne gusta. Nowoczesny i niewątpliwie ciekawy projekt. Efektowne zastosowanie szkła. W naszej polskiej tradycyjnej duszy - czas na powiew nowoczesności".

WŁADYSŁAW CZULAK