Wielka zmiana obok Dworca Głównego. Powstał nowoczesny kawałek Wrocławia [ZDJĘCIA]

Południowy Wrocław bardzo ucierpiał w czasie oblężenia Festung Breslau, a po wojnie odtworzono tylko niewielką część zabudowy. W miejscu dawnych kamienic wznoszono osiedla z wielkiej płyty, ale planiści pozostawili mnóstwo niezagospodarowanych terenów. Część z nich - przy Dworcu Głównym - dopiero niedawno została zabudowana.

Fot. Fotopolska.eu

Przed wojną na terenie dzisiejszej Wroclavii znajdował się m.in. ewangelicki Kościół Zbawiciela wraz ze stojącą w pobliżu okazałą, trzypiętrową pastorówką (jego fundamenty zostały odsłonięte podczas budowy centrum handlowego). Kościół powstał w pobliżu skrzyżowania ul. Borowskiej i Dyrekcyjnej (pastorówka nieco bliżej torów). Na początku XX w. został uszkodzony w wyniku katastrofy budowlanej i konieczna była odbudowa. W czasie oblężenia Festung Breslau ucierpiał tak mocno, że tym razem nie zdecydowano się na jego odtworzenie.

Przed wojną większą część terenu między dzisiejszą ul. Stawową, Joannitów, Dyrekcyjną i Borowską zajmował park Pola Stawowe. Ale były tam też inne zabudowania. Przy Suchej stał m.in. urząd opieki społecznej (później miejska kasa i biblioteka). Była też szkoła im. G. Freytaga naprzeciw dyrekcji kolei oraz parterowe budynki naprzeciw wejścia na dworzec. Wszystkie te zabudowania zniszczono podczas wojny i nie zostały odtworzone.

Fot. Fotopolska.eu

Przetrwała też tylko niewielka część gmachów stojących wokół terenu zajmowanego dzisiaj przez Wroclavię: wybudowana tuż przed I wojną światową dyrekcja kolei przy ul. Joannitów (do dzisiaj gmach nie zmienił funkcji), dawny szpital, a obecnie centrum dla seniorów przy ul. Dyrekcyjnej czy szkoła na rogu Dyrekcyjnej i Ślężnej (wybudowana w latach 1881-82 jako szkoła elementarna, dziś Gimnazjum nr 17).

Fot. Autorska Pracownia arch. Macieja Małachowicza

Ocalał także schron przeciwlotniczy z drugiej połowy lat 30., który znajdował się wzdłuż ul. Suchej, obok wejścia na dworzec PKP - został wyburzony w 2015 r. Miał 60 m długości, 21 szerokości i mury o grubości do 3 m. Zachował się z niemal kompletnym wyposażeniem. 

W pobliżu ocalało także zaledwie kilka kamienic z kilkudziesięciu, jakie przed wojną znajdowały się między ul. Borowską a Ślężną czy wzdłuż Swobodnej i Dyrekcyjnej.

Przez większość okresu PRL teren przed dworcem był niezabudowany, aż został przeznaczony pod nowy dworzec autobusowy. Został on zaprojektowany w latach 70., w 1974 zaczęła się budowa. Przez pierwsze lata inwestycja była jednak finansowana wyłącznie ze środków lokalnych, więc prace posuwały się bardzo wolno. Przyspieszyły dopiero w 1991 r., gdy na budowę przyznano środki z budżetu państwa (4 mld starych zł). Dzięki nim wykończono plac postojowy, perony, oświetlenie i zakupiono komputery do kas biletowych.

Nadal problemem było jednak wykończenie budynku, na co wrocławski PKS nie miał pieniędzy. Były także kłopoty z wykonawcami.

Zresztą w latach 90. projekt już był przestarzały i zbyt okazały.

- Zaprojektowany na początku lat 70. budynek dworca jest za duży na nasze potrzeby - mówił nam w 1992 r. Stanisław Nadkierniczny, dyrektor wrocławskiego PKS-u. - Pod koniec lat 70. nasze samochody i autobusy przejeżdżały rocznie 1 mln 100 tys. km, teraz tylko 750 tys., a przecież przybyło ludności. Od 1990 r. liczba przewożonych pasażerów spada o kilkanaście procent rocznie.

Ostatecznie otwarto go pod koniec maja 1994 r. Wtedy teren po starym dworcu na pl. Konstytucji 3 Maja został oddany miastu. Teraz stoi na nim biurowiec z hotelem Silver Tower Center.

Dworzec stał tyle samo lat, co trwała jego budowa - 20. W 2014 został wyburzony, by ustąpić miejsca wielkiej galerii handlowej.

Wroclavia została oddana do użytku w październiku 2017 r. Ma 71 tys. m kw. powierzchni. W centrum handlowym znajduje się ok. 200 sklepów, restauracji, kawiarni, punktów usługowych, a także kino Cinema City z 20 salami (w tym IMAX), całodobowy klub fitness i sala zabaw dla dzieci. Część budynku od strony dworca PKP zajmują biura. Pod ziemią są perony nowego dworca autobusowego oraz parking, a na dachu tereny zielone i ule z pięcioma pszczelimi rodzinami, w sumie 300 tys. owadów.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

W centrum jest także 2200 miejsc postojowych dla samochodów i 400 dla rowerów. Hol terminalu autobusowego z kasami biletowymi i poczekalnią znajduje się teraz na poziomie 0 Wroclavii, a perony, na które prowadzą ruchome schody - na poziomie -2.

Inwestorem i zarządcą Wroclavii jest francuska spółka Unibail-Rodamco. W centrum pracuje ponad 1500 osób.

Inwestycja zdobyła kilka nagród. M.in. na początku ub.r. została uznana za najlepsze centrum handlowe powstałe w Europie Środkowo-Wschodniej w 2017 r. - nagroda Retail Project of the Year została przyznana w prestiżowym konkursie CEE Retail Estate Awards organizowanym przez wydawcę portalu EuropaProperty.

Przy okazji tej inwestycji modernizacji doczekały się sąsiednie ulice: Dyrekcyjna i Joannitów.

Z Dyrekcyjnej zniknęło torowisko. W zamian powstały dwie dwupasmowe jezdnie, ścieżki dla rowerzystów i nowe chodniki. A kostka brukowa została zastąpiona nawierzchnią asfaltową. Tu zbudowano także wjazd do podziemnego dworca autobusowego.

Podobną metamorfozę przeszła ul. Joannitów na odcinku między Suchą i Dyrekcyjną. Przy niej znajduje się teraz główny wjazd do Wroclavii.

Najmniejsze zmiany są przy ul. Borowskiej. Ale i tam powstał wjazd do Wroclavii i ścieżka rowerowa, a chodnik został wyremontowany.

Miasto postanowiło także przebudować i zamknąć dla prywatnych samochodów ul. Suchą przy dworcu PKP (mogą one dojechać tylko do nowych biurowców) - to jeden z elementów wspierania komunikacji miejskiej.

Ten rejon Wrocławia - choć bardzo atrakcyjny ze względu na położenie przy dworcach i blisko rynku - długo czekał na inwestorów. Dopiero w ostatnich latach zaczęły się zmieniać niezabudowane tereny wzdłuż ul. Swobodnej i Suchej. Powstały tam dwa duże biurowce firmy Echo Investment: Aquarius Business House i Sagittarius Business House. W pobliżu dworca PKP trzeba było jednak wyburzyć dwie przedwojenne budowle: samotny budynek dawnej centrali rybnej z 1923 r. oraz bunkier. Z przedwojennej zabudowy została tu więc tylko samotna kamienica przy torach kolejowych.

Dawny szpital został gruntownie przebudowany i urządzono w nim nowoczesne centrum dla seniorów.

TOMASZ PIETRZYK

Obok, przy Borowskiej, wznoszony jest teraz budynek z mikroapartamentami. Nie jest natomiast planowane odtworzenie zabudowy na zielonym skwerze między ul. Dyrekcyjną, Glinianą i Borowską, na którym przed wojną stały kamienice. Natomiast wokół gimnazjum - tam gdzie kiedyś też była gęsta zabudowa - są tereny sportowe i rekreacyjne. A także centrum przesiadkowe komunikacji miejskiej.

- To jeden z lepszych terenów we Wrocławiu, który staje się biznesową wizytówką miasta. Powiało tu Europą - komentuje Marlena Joks z biura Iglica Nieruchomości, prezes DOSPON. - Nie jestem zwolenniczką galerii handlowych w centrach miast, ale Wroclavia jest jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Poza tym bardzo ładna architektura centrum handlowego i biurowców zmieniła charakter całego rejonu na południe od Dworca Głównego PKP. Bardzo przydałaby się podobna zmiana po drugiej stronie, w rejonie ul. Małachowskiego.