Alabastrowe płaskorzeźby niderlandzkiego rzeźbiarza Gerharda Hendrika wróciły w poniedziałek z Gdańska do Wrocławia. Mają ponad 400 lat, pochodzą z kościoła św. Elżbiety, są częścią epitafium zmarłego w 1577 roku rajcy Caspara von Hesseler auf Waldau.
Kilka miesięcy temu gdańskie Muzeum Narodowe wypożyczyło je na wystawę niderlandzkich alabastrów XVI-XVII wieku, zobowiązując się w zamian do przeprowadzenia konserwacji.
- Mamy z tego okresu dzieła lepsze niż Holandia. Tamtejszych artystów wygnała z rodzinnych domów wojenna zawierucha, rozproszyli się po całej Europie. Hendrik trafił via Gdańsk do Wrocławia i osiadł tu na stałe. Na nasze szczęście - mówi dr Piotr Oszczanowski, historyk sztuki i badacz dziejów elżbietańskiej fary. - Hendrik to artysta europejskiej klasy, a alabastry z epitafium Hesselera są jego autopromocją. ''Patrzcie na co mnie stać'' woła do widzów i potencjalnych inwestorów.
A stać go było na bardzo wiele, co się okazało po konserwacji, którą przeprowadziła w Gdańsku Anna Kriegseisen. - Na czterech kwadratowych płytkach, 30 x 30 cm, Hendrik przedstawił stworzenie Ewy, zerwanie jabłka z drzewa poznania dobra i zła (czyli grzech pierworodny), wygnanie pierwszych rodziców z raju oraz ofiary Kaina i Abla. Każdy temat rozgrywa się na kilku planach, pewność ręki rzeźbiarza jest wprost niewiarygodna - mówi Anna Kriegseisen.
Alabaster to odmiana gipsu, delikatny i miękki materiał. Można go zarysować paznokciem. - A Hendrik potrafił wybrać spod drzewa całe tło, żeby pozostawić gałązki o grubości 1 mm! - tłumaczy Anna Kriegseisen.
Dopiero kiedy zostały usunięte silne zabrudzenia i odtworzona polichromia, którą Hendrik podkreślał różne detale, można było zobaczyć, ile w płaskorzeźbach jest życia.
Kriegseisen: - W scenach z raju, na drugim i trzecim planie, widać mnóstwo zwierząt. Lwica przy wodopoju drapie się za uchem, niedźwiedź liże łapę, a w korzeniach drzew wije się jaszczurka. Zmierzyliśmy, ma 9 mm, trudno ją dojrzeć, ale to idealna miniatura. Robiliśmy widzom konkursy, kto pierwszy zobaczy jaszczurkę w Edenie, zabawa była przednia.
Jeszcze ciekawsze są sceny z płytki poświęconej ofiarom Kaina i Abla. Scena bratobójstwa, rozgrywająca się na dalszym planie obudowa została scenkami z życia rodzinnego i pasterskiego.
Przedstawienia są dosyć śmiałe, biorąc pod uwagę, że przeznaczone były dla świątyni: konie i owce oddają się miłosnym przyjemnościom.
- Hendrik to człowiek renesansu, interesuje go piękno człowieka i natury. Jest w nim radość życia - tłumaczy dr Oszczanowski. - Wprawdzie te sceny powstały na podstawie sztychów wybitnego malarza niderlandzkiego Maertena de Vos, ale wprowadzenie rumaków było pomysłem Hendrika.
Alabastry dla Hesselera bardzo się Hendrikowi opłaciły. Tak skutecznie pokazał na co go stać, że wdowa po jego mistrzu Friedrichu Grossie postanowiła oddać Hendrikowi warsztat (choć miała dwóch synów, mniej jednak uzdolnionych) oraz swoją rękę. Warsztat był wart majątek, ręka znacznie mniej, bo Ursula Gross była kilkadziesiąt lat starsza. Za to kiedy umarła w 1606 roku, 48-letni Hendrik poślubił wnuczkę Friedricha Grossa, 17-letnią Barbarę.
- Nie ma się co gorszyć, Barbara też poślubiła po śmierci Hendrika jego ucznia - Gregora Hahna. I ten też odziedziczył warsztat na Nowym Targu. Czyli stało się to samo, co było udziałem Hendrika kilkadziesiąt lat wcześniej. Samo życie - opowiada dr Oszczanowski.
Na razie alabastry można oglądać tylko na zdjęciach, wrócą do św. Elżbiety dopiero w grudniu. Epitafium wcześniej musi zostać poddane konserwacji, prace zaczną się w sierpniu, ale do końca roku wrocławianie przekonają się, jakim mistrzem był Gerhard Hendrik.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze