Wrocławskie budynki sądów. Obecne, historyczne, planowane [ZDJĘCIA]

To najbardziej znany budynek sądowy we Wrocławiu i jeden z bardziej znanych w Polsce. To tutaj spotykają się protestujący przeciwko zmianom w sądownictwie. Obok sądów rejonowych mieści się tutaj również Prokuratura Okręgowa i areszt śledczy.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

W 1835 r. powołano komisję do sprawy budowy nowego więzienia, ponieważ dotychczasowe miejskie budynki penitencjarne okazały się za ciasne. Więzienie miało powstać na terenach pofortecznych w części odkupionych od koszar kirasjerów.

FOT . WOJCIECH NEKANDA TREPKA

W 1842 r. zawarto porozumienie pomiędzy władzami miejskimi i królem pruskim o budowie nowego więzienia przy ówczesnym Podwalu Świdnickim (Schweidnitzer Stadtgraben). Magistrat postanowił połączyć więzienie z sądem miejskim.

Plany kompleksu sądowo-więziennego przy wrocławskim Podwalu wykonał architekt Karl Ferdinand von Busse z Berlina. Budowa trwała w latach 1845-1852, a struktura budynków aresztu wzorowana była na anglosaskich więziennych.

MIECZYSŁAW MICHALAK

W latach 1881-1887 rozbudowany został w kierunku ul. Muzealnej. Autorem projektu był Oscar Knorr.

W 1911 r. między wschodnim i południowym skrzydłem wzniesiono budynek szpitala. W 1945 r. budynek był mniej-więcej w jednej trzeciej spalony.

TOMASZ PIETRZYK

W 2014 r. elewacja sądu została odnowiona.

W 1930 r. od strony ul. Sądowej powstał nowy, modernistyczny budynek sądowy, zaprojektowany przez Wernera Haberlanda. Dziś ta część mieści Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

Fot. Maciej Świerczyński/AG

Nad wejściem mieści się figura 'Sprawiedliwości' autorstwa Theodora von Gosena, autora również m.in. rzeźby "Amor na Pegazie" na Promenadzie Staromiejskiej.

Gmach sądu został ostatnio rozbudowany w 2015 roku, od strony ul. Muzealnej i ul. Świebodzkiej. Budowa obiektu dla Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej trwała niecałe cztery lata i kosztowała 50 mln zł. Wykonawcą była firma Skanska.

- Dzięki nowej inwestycji zyskaliśmy ponad 6,5 tysiąca dodatkowych metrów kwadratowych. To pozwoli nam poprawić komfort pracy także w dotychczasowym budynku, bo Fabryczna zwolniła miejsce innym jednostkom - mówiła Bogumiła Kiełbowicz, dyrektorka sądu.

MACIEJ ŚWIERCZYŃSKI

Budynek zaprojektowała poznańska pracownia Krzysztof Janus - Archimedia. Siedziba ma sześć kondygnacji, w tym jedną podziemną. W środku znajduje się 19 sal rozpraw, 14 pokoi sędziów, 10 pokoi asystenta sędziego i 15 sekretariatów.

MACIEJ ŚWIERCZYŃSKI

W piwnicy działa archiwum mieszczący ponad 9,8 tys. metrów bieżących akt. Na parterze jest punkt informacyjny i biuro podawcze. Trzy pierwsze piętra zajmują sale rozpraw (wyposażone w sprzęt do nagrywania), pokoje zatrzymań, przesłuchań i narad oraz biura pracowników. Natomiast dwa ostatnie piętra to pokoje sędziów, prezesów i kuratorów oraz administracja sądu.

Sąd Apelacyjny ma siedzibę w kamienicy przy ul. Energetycznej 4, w okolicach pl. Powstańców Śląskich.

Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zlokalizowany jest przy ul. Powstańców Śl. 124.

Fot. Tomasz Szambelan / Agencja Gazeta

Biuro zintegrowanego systemu informatycznego rachunkowości i zarządzania kadrami w sądach powszechnych i Ministerstwie Sprawiedliwości mieści się zaś w hali Grafit przy ul. Namysłowskiej (Ołbin).

Drugie miejsce w konkursie na nowy sąd apelacyjny zdobyła Pracownia Architektoniczna "Czora" z Katowic. Jako że nie udały się negocjacje ze zwycięzcą konkursu, gmach zaprojektuje właśnie to biuro.

Obiekt powstanie na miejscu dawnego targowiska przy ul. Zielińskiego, gdzie przed wojną mieściła się hala targowa.

dolny-slask.org.pl

- To bardzo potrzebna inwestycja - mówił nam w 2014 r. Janusz Pirogowicz, kierownik oddziału inwestycji w Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu.

Budynek przy Zielińskiego ma mieć pięć kondygnacji nadziemnych i jedną podziemną, do której powstanie specjalny zjazd. Do tego przewidziano zaplecze dla konwojów, dowożących oskarżonych na przesłuchania, oraz osobne wejścia dla pracowników i petentów. Na parterze będą m.in. pokoje gościnne i bufet. W sumie w gmachu będzie 6 tys. m kw. powierzchni użytkowej.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Dla zmotoryzowanych zaplanowano dwa parkingi obok budynku, w tym jeden strzeżony dla pracowników, gdzie będzie 90 miejsc postojowych. Działka pod inwestycję ma 10,5 tys. m kw. W nowym sądzie będzie pracować ponad 200 osób.

W 1682 r opat premonstratensów (zwanych też norbertynami) podpisał umowę z opawskim architektem Hansem Fröhlichem na budowę nowego, barokowego gmachu klasztoru przy pl. Nankiera (dawniej Ritterplatz, pl. Rycerski). Prace rozpoczęły się w 1684 r.

Fot. Paweł Kozioł/AG

Gdy po 1810 roku w Królestwie Pruskim dobra kościelne zostały upaństwowione, w klasztorze ulokował się Sąd Apelacyjny, a od 1879 r. - Wyższy Sąd Krajowy (Oberlandesgericht). Sąd ten był właściwy dla obszaru całej Prowincji Śląskiej, był odpowiednikiem dzisiejskiego polskiego sądu apelacyjnego.

Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta

Po 1945 r. obiekt przejął Uniwersytet Wrocławski; dziś mieści się tam Wydział Filologiczny.

W dawnym wrocławiu funkcję sądu spełniała Rada Miejska. - W 1326 r. rada otrzymała przywilej mianowania sędziego (wójta sądowego), który przewodniczył posiedzeniom sądowym i orzekał kary zgodnie z wyrokami ławy - twierdził Mateusz Goliński.

Goliński podkreślał, że pierwotnie rozprawy odbywały się one we wschodniej części Rynku, pod gołym niebem, na placu sądowym, co potwierdzają także ba- dania archeologiczne.

mamik / fotopolska.eu / creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Potem jednak 1343-1357 zbudowano na placu sądowym jednofilarową Izbę Sądową, przylegającą od południa do budynku rady i od wschodu do consistorium. Nowa izba połączyła ze sobą te dwie początkowo osobne budowle, tworząc ratusz.

Ratusz był siedzibą sądownictwa aż do 1852 r., kiedy to powstał sąd przy obecnym Podwalu.

Budynki szkolne autorstwa miejskich architektów Richarda Plüddemanna i Karla Klimma powstały w dwóch etapach: w 1892 r. i latach 1895-1896. Dawniej mieściły się tu m.in. XXIII LO, szkoły zawodowe czy technikum mechaniczne.

Remont na potrzeby sądownictwa rozpoczął się w 2006 r. Wykonawcą była firma Inter-System, która - według wyroku sądu okręgowego - wadliwie wykonała remont, bo w obiekcie pojawiła się wilgoć. Spółka zapowiedziała apelację.

Fot. Maciej Świerczyński / Agencja Gazeta

Obecnie mieszczą się tutaj m.in. wydziały Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej: Krajowego Rejestru Sądowego, Rejestru Zastawów, spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych czy VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków.

To tutaj miały miejsce m.in. rozprawy upadłościowe dewelopera Gant.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zajmuje dwie kamienice przy ul. św. Mikołaja: pod numerem 78-79 i pod numerem 80.

Kamienica nr 78-79 dawniej mieściła Liceum Medyczne. kamienica nr 80 była mocno zniszczona w czasie wojny.

Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia/ dolny-slask.org.pl

TOMASZ PIETRZYK

Sądy wojskowe rozpatrują sprawy karne żołnierzy i pracowników wojska. 

Wojskowy Sąd Garnizonowy (dawniej Sąd Śląskiego Okręgu Wojskowego) od 1956 r. mieści się przy ul. Saperów 22-24 (przed wojną Günther Strasse) na wrocławskim Borku.