Kościół p.w. Najświętszej Marii Panny w Przerzeczynie-Zdroju koło Dzierżoniowa na Dolnym Śląsku został wzniesiony w XIV wieku.
Świątynia oraz mur wokół niej prawie w całości obłożone są płytami nagrobnymi. Epitafia powstawały od XIV do XVIII wieku. Na płaskorzeźbach można zaobserwować, jak zmieniały się sposób upamiętniania zmarłych, a także moda w poszczególnych epokach. Na kamiennych tablicach są wizerunki pięknych szlachcianek i dymnych rycerzy, ale są też podobizny, na widok których przechodzą dreszcze.
ZPKSoft/Fotopolska.eu
Kościółek jest niewielki, ale w jego wnętrzu, na elewacji, murze wokół oraz ścianie pobliskiej plebani można doliczyć się przeszło 60 płyt nagrobnych. Najstarsza wykuta została w XIV w., ale większość pochodzi z XVI - XVIII w. Wszystkie tablice ozdobione są herbami szlacheckim. Często są na nich też gmerki, czyli podpisy autorów rzeźb.
Wykonywanie epitafiów było modnym na Śląsku obyczajem. Upamiętniani byli w ten sposób głównie przedstawiciele zamożnych rodów. Koszt pochówku, wykonania grobowca i w końcu zamówienia kamiennej płyty były bardzo wysokie.
Na najstarszej tablicy w Przeczeczynie wykute są skrzyżowane niedźwiedzie łapy, dwie piły i ozdobiona stylizowana lilia - to herb rodu von Pfeil. Ale wśród wyrzeźbionych symboli są też czaszki z wyrastającymi kłosami (zmartwychwstanie), wypełzające z oczodołów węże (śmierć), uskrzydlone klepsydry (przemijanie) i ukrzyżowane serce przebite strzałami (grzechy).
Na epitafiach w Przerzeczynie są wizerunki zmarłych niemowląt. Przedstawione w powijakach przypominają egipskie mumie. W ten sposób na ścianie zachodniej kościoła uwieczniona została m.in. Anna von Seidlitz, zmarła 12.12.1615 r. Na tablicy odnotowano, że żyła pięć i pół godziny.
ZPKSoft/Fotopolska.eu
ZPKSoft/Fotopolska.eu
ZPKSoft/Fotopolska.eu
Na południowej ścianie kościoła widnieje epitafium dzieci Fridricha von Kaldenbrun z 1573 r. Tablicę ozdabiają też cztery herby rodów Kaldenbrun, Porschnitz, Stuschen i Niemitz.
Na przykościelnym murze znajduje się z kolei wizerunek Barbary von Pfeil, zmarłej 22.01.1595 r. Pochowana została z niemowlęciem, tak też została przedstawiona na płycie nagrobnej. Być może zmarła przy porodzie.
Na epitafiach upamiętniani byli głównie ludzie z wyższych sfer, ale w Przerzeczynie jest jeden wyjątek. Na bocznym murze dawnej plebani są tablice (po lewej) Johanna Christopha Krausego (13.04.1752 - 1.07.1764) i przedstawionego w rycerskiej zbroi (pośrodku) Georg Heinrich von Brauchisch (zm. 3.03.1584). Obok nich znajduje się ciekawostka - jedyna tablica zmarłego bez szlacheckiego rodowodu. To płyta piekarza ze Świn Christiana Küsta (po prawej), urodzonego 27 marca 1657 roku, a zmarłego 3 lutego 1685 roku. Odnotowano, że przeżył 27 lat, 45 tygodni oraz 7 dni. Epitafium ozdobione jest gmerkiem na kształt precla.
Na południowej ścianie kościoła, przy drzwiach do salki katechetycznej, widnieje tablica, która wyróżnia się fatalnym stanem. Przedstawia małżeńską parę fundatorów klęczących pod krzyżem. Ozdobiona jest herbami rodziny Pfeil i Salisch. Wykonana z nędznej jakości piaskowca upamiętnia Hansa Pfeila zmarłego w 1538 r. Uchodził za hulakę, więc rodzina postanowiła skromnie go uczcić. Ufundowała tanią tablicę, by oszczędzić sobie kosztów, ale jednocześnie nie pozbawiać zmarłego symboli godnych rycerskiego rodu.
Autorem płyty pewnie nie był mistrz, a raczej czeladnik kamieniarski. Widać to choćby po płytko rzeźbionym rysunku, prymitywnym w porównaniu do innych tablic Niemitzów.
Na tych epitafiach rodziny na pewno nie oszczędzały. XVI-wieczna płyta Hansa von Niemitz na zachodniej ścianie kościoła zdumiewa doskonałym wykonaniem. Rzeźbiarz odtworzył najdrobniejsze elementy stroju rycerskiego: klamerki, paski, detale zbroi, koronki koszuli, szarfy. Świetnie zachowały się także tablice na wschodniej ścianie kruchty, wciśnięte między mury. Z lewej XVI-wieczne epitafium rycerza z rodu Kitschke w pełnej gali. Obok - pochodzący z 1690 r. wizerunek przedstawiciela rodu von Rotkutz w stroju wybitnie 'cywilnym'.
ZPKSoft/Fotopolska.eu
Z wielu epitafiów spoglądają na nas naturalnej wielkości rycerze w ciężkich zbrojach. Zmarli byli tak przedstawiani, choć w XVI w. takie stroje wyszły już z użycia. Śląscy szlachcice tak po prostu chcieli być zapamiętani. Średniowieczny anturaż burzy jednak wystający gdzieniegdzie spod napierśnika modny wówczas kryzowy kołnierzyk.
Płyty nagrobne wykonane są z niemal fotograficzną dokładnością. Z takim pietyzmem ukazani są nie tylko rycerze w zbrojach, ale też postaci ubrane w bufiaste spodnie, kapelusze, pończochy i podwiązki
ZPKSoft/Fotopolska.eu
Wśród epitafiów przedstawiających kobiety wyróżnia się widoczna przy wejściu do kościoła płyta 18-letniej Anny von Brauchisch. Urokliwa dziewczyna w ślicznej sukni, z włosami do kolan i wiankiem na głowie zmarła w 1622 r.
Barbary Sophiae. ZPKSoft/ Fotopolska.eu
W Przerzeczynie jest też nagrobek Barbary Sophiae zmarłej w 1566 r. Po jej prawej stronie widoczna jest podobizna Paula von Seidlitz, z datą śmierci 12.03.1584. Są też dwie kobiety o nazwisku Elisabeth von Niemitz. Jedna z nich odeszła w 1557 r. i u jej boku uwieczniony jest Urban von Nimitz (zm. w 1566 r.). Druga pochowana została w 1593 r. i upamiętniona razem z mężem Georgiem von Niemitz (zm. w 1576 r.).
Elisabeth von Niemitz zm. w 1593 r. ZPKSoft/ Fotopolska.eu
Elisabeth von Niemitz zm. w 1557 r. ZPKSoft/ Fotopolska.eu
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze