Chodzi o wrocławską wystawę, która do historii architektury przeszła pod hasłem "WUWA" - Wohn und Werkraum, czyli "mieszkanie i miejsce pracy". Był to pokaz najnowszych materiałów i technik budowlanych oraz funkcjonalnego wyposażenia mieszkań, biur i gabinetów lekarskich. Gdy 15 czerwca 1929 roku otwierała swe podwoje, uznano ją za jedno z największych wydarzeń kulturalnych roku.
Główną atrakcją ekspozycji stało się osiedle wzorcowe położone w pobliżu Terenów Wystawowych. 32 domy z urządzonymi wnętrzami można było zwiedzać przez trzy miesiące.
Die Form: Zeitschrift für gestaltende Arbeit Bonn&Berlin
Wystawa została zorganizowana bez dotacji państwowych, za pieniądze miasta, żeby pochwalić się - jak pisali przychylni recenzenci wystawy - że "Wrocław to nie Władywostok, a Śląsk nie Syberia", więc niech reszta Niemiec i Europa zobaczą, na co nas stać.
Miejscowi przedsiębiorcy grzmieli, że to skandaliczna rozrzutność, władzom Wrocławia serce ściskało się, że z kasy państwowej nie mogą nic wydrzeć, ale w ciągu trzech miesięcy wybudowano kilkanaście różnej wielkości domów.
Die Form: Zeitschrift für gestaltende Arbeit Bonn&Berlin
Podstawową potrzebą nowoczesnych ludzi było mieszkanie. Problem miała cała Europa, ale we Wrocławiu, najbardziej przeludnionym mieście Niemiec, okazał się on wyjątkowo dotkliwy. 130 tys. wrocławian mieszkało w ciasnocie urągającej najbardziej elementarnym wymaganiom zdrowotnym. Te elementarne wymagania oznaczały wtedy osiem metrów kwadratowych powierzchni na dorosłego mieszkańca.
Der Baumeister nr 9.
Nastawieni lewicowo twórcy nowego budownictwa ("Neues Bauen") chcieli konstruować nie tylko domy, ale - nowy system kontaktów międzyludzkich. Pojawiła się idea wspólnoty mieszkalnej, sposobu na mieszkanie "ze sobą", a nie "obok siebie".
Fot. skan pocztówki
Architekturze dla zamożnych i wpływowych przeciwstawiano budownictwo socjalne - funkcjonalne i tanie, a także nowy język form. Wiązało się to z nowym układem wnętrz, które straciły reprezentacyjny charakter na rzecz funkcjonalności. Sprowadzone do prostych, stereometrycznych brył, pozbawione stromego dachu miały być otwarte na świat w sensie dosłownym i w przenośni.
Potrzebne były mieszkania tanie i funkcjonalne, dostępne dla masowego klienta. A także trochę inaczej zaplanowane, bo niemiecka Hausfrau stawała się kobietą pracującą i oczekiwała udogodnień w łączeniu tych dwóch ról. Ciepłej wody, centralnego ogrzewania, dobrze urządzonej kuchni, okien łatwych do umycia, placu zabaw i przedszkola na osiedlu.
Auf dem Weg zum Neuen Wohnen - Die Werkbesiedlung Breslau 1929
Czerwiec 1929, "Schlesische Zeitung" pisze o budującej się wystawie WUWA: "Jaskrawa biel kanciastych, geometrycznych, niskich i wysokich murów. Rozrzutne zastosowanie najszerszych powierzchni szklanych w olbrzymich otworach okiennych, w 'świetlistych murach' ze szklanej cegły. Kontrast pomiędzy zielenią, drzewami a oszczędnymi, funkcjonalnymi formami nowoczesnej architektury. Wszędzie uwidacznia się dążenie do tego, aby nowymi środkami odpowiedzieć na potrzeby nowoczesnych ludzi".
Niewątpliwie najciekawszym budynkiem osiedla jest dom przy dzisiejszej ulicy Kopernika 31. Zaprojektował go Hans Scharoun z myślą o osobach samotnych i bezdzietnych małżeństwach. Znajdujące się w nim mieszkania rozplanowano w dwóch poziomach - te dla małżeństw bezdzietnych miały 37 m kw. powierzchni, a dla osób samotnych były o 10 m kw. mniejsze. Dwa skrzydła domu łączyła część wspólna, obejmująca restaurację, hall rekreacyjny i ogród na dachu.
Fot. Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa / wroclaw.fotopolska.eu
W tym budynku widać najlepiej stylowe rekwizyty funkcjonalizmu. Aerodynamiczna linia krzywizn ścian, okulusy, pasy okien przez całą elewacje, wraz z połączeniem z ogrodem przez tarasowy parter - to klasyka dwudziestowiecznej moderny.
Inny typ architektoniczny reprezentował Dom Wspólnoty (Kolektivhaus) Adolfa Radinga. Na każdym piętrze usytuowano wzdłuż biegnącego środkiem korytarza osiem mieszkań o powierzchni ok. 57 m kw. Można było łączyć te mieszkania w poziomie i pionie, uzyskując powierzchnię do 120 m kw. Na parterze zaprojektowano sklepy, pralnię i pomieszczenia gospodarcze.
Fot. skan pocztówki z wystawy
Na każdej kondygnacji znajdowały się pomieszczenia wspólne, które w dzień miały służyć jako miejsce zabaw dla dzieci, a wieczorem jako pokój do spotkań towarzyskich. W centrum każdego mieszkania usytuowany był pokój dzienny, z którego w większości przypadków było przejście do pozostałych pomieszczeń.
Fot. skan pocztówki z wystawy / www.dolny-slask.org.pl
Położone w głębi mieszkania sypialnie dziecięce nie miały dostatecznego dopływu światła i powietrza, dlatego Rading nie doprowadził ścian pokoi do sufitu, lecz pozostawił szczelinę na wysokości jednego metra.
Większe domy wielorodzinne stanęły wzdłuż głównej ulicy przy wejściu do osiedla, dzięki czemu chroniły pozostałe przed ulicznym hałasem. Ciekawy był galeriowiec zaprojektowany przez Heima i Kemptera, którzy chcieli sprawdzić, jak w surowym śląskim klimacie przyjęty zostanie nowy, znany z krajów południowych, typ domu galeriowego.
Fot. skan zdjęcia / autor nieznany
O dziwo, budowla została zaakceptowana, cieszyła się najlepszą opinią wśród krytyków osiedla. Obawiali się oni jednak, że wspólna galeria wejściowa stanie się zarzewiem niezgody wśród przyszłych lokatorów.
Wzorcowe osiedle nie zostało wzorcowo wybudowane: zawilgocenia, odpadające tynki, źle osadzone okna, pękające dachy to tylko niektóre usterki. Miano za złe, że w kilku mieszkaniach dostęp do w.c. był tylko przez kuchnię, sypialnię zaciemniała loggia, nie było parapetów okiennych. Krytykowano nie otwierające się przeszklenia.
Fot. Breslau so wie es war Ernst Scheyer
Pomysł Radinga, żeby mieszkańcy domu żyli jak w komunie, też nie wywołał entuzjazmu. Bo wiadomo, że największym wrogiem człowieka jest drugi człowiek. Szczególnie gdy chce się odpocząć. I jeśli architekt projektuje takiego dziwoląga, to na pewno tylko po to, żeby zwrócić na siebie uwagę. "Herostrates przy desce kreślarskiej" - pisali o Radingu rozzłoszczeni krytycy.
Artur Biegus, mieszkaniec domu Gustava Wolfa, ul. Tramwajowa 2a: - W budynku jest osiem mieszkań, od 45 do 70 metrów kwadratowych, każde z osobnym parterowym wejściem. Te na piętrze mają wewnętrzną klatkę schodową. Wszystkie pokoje są kwadratowe, ustawne i dobrze oświetlone, umieszczone od południa. Łazienka też ma duże okno. Brak jest strychu, ale za to mamy piwnice o powierzchni 30 metrów kwadratowych. Poza tym dom o konstrukcji szachulcowej ma świetne właściwości termiczne. W zimie jest ciepło, w lecie chłodno. Wolf był naprawdę mistrzem.
Fot. skan pocztówki
Tadeusz Sobkowicz, mieszkaniec szeregówki zaprojektowanej przez Moshamera, Lauterbacha, Haddę i Häuslera, ul. Tramwajowa 22: - Duże mieszkanie, prawie 90 metrów kwadratowych. Na parterze część dzienna z kuchnią, połączona przez taras z ogrodem, a na piętrze sypialnie z łazienką. Świetne, choć już nie dla mnie. Jestem chory i mam problemy z chodzeniem po schodach. Ale moi sąsiedzi, młodzi ludzie, bardzo sobie to chwalą.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze