O pochodzeniu płytek okładzinowych, nazywanych potocznie kaflami, a przez konserwatorów flizami, wiadomo niewiele. - Trudno jest określić, skąd pochodzą ceramiczne płytki dekorujące sienie starych kamienic z końca XIX i początku XX w. Należałoby sięgnąć do katalogów firmowych i wzorników wytwórni, które je produkowały - mówi kustosz Muzeum Narodowego we Wrocławiu Elżbieta Gajewska-Prorok.
- Nikt się tym jednak nie zajmuje, bo to wymaga głębszych studiów. Pochodzenie poszczególnych zespołów płytek można określić zaglądając na ich rewers, gdzie umieszczano często znaki firmowe. Jest to możliwe chyba tylko podczas rozbiórki albo po delikatnym odkuciu płytek, co jest jednak bardzo ryzykowne. W krajach zachodnich pozyskuje się fragmenty starego wystroju rozbieranych kamienic, które po renowacji trafiają do handlu wtórnego, u nas wszystko się wyrzuca. Przepada materiał zabytkowy - płytki okładzinowe i podłogowe - który mógłby służyć także celom naukowym - zauważa Gajewska-Prorok.
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Barlickiego. Fot. Tomasz Pietrzyk
Magda Jarczewska do kamienic zaczęła zaglądać z ciekawości prawie dziesięć lat temu. Któregoś dnia na jednej z klatek schodowych zobaczyła płytki okładzinowe. Wraz z kolejnymi spacerami po osiedlu odkrywała, że są też w innych budynkach. Jak dotąd najwięcej widziała na Ołbinie i całkiem sporo na Hubach. Zaczęła robić im zdjęcia w ramach projektu na studia. Z czasem poszukiwania kafli stały się jej pasją. Fotografuje je i umieszcza na swoim blogu Old Kafel Story, żeby nie zniknęły, a także, aby pokazać mieszkańcom, że mają w swojej kamienicy coś niezwykłego.
- Chcę dorzucić swoją cegiełkę, a raczej kafelka, do całego procesu zmiany danego osiedla na przyjemniejsze do życia, gdzie mieszkańcy dobrze się czują - tłumaczy.
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Prusa. Fot.Tomasz Pietrzyk
Na płytki okładzinowe trafia przypadkiem. Idzie ulicą, zagląda przez szyby w drzwiach do środka. Dwa razy dostała informacje o płytkach od czytelników jej bloga. Na dostanie się do wnętrza budynku ma swoje sposoby.
- Nie wiem, czy mogę je zdradzić. To są sztuczki trochę jak dla złodziei. Moją typową metodą jest czekanie chwilę pod bramą na jakiegoś mieszkańca. Kiedy przyjdzie, pytam, czy w kamienicy są kafle, próbuję nawiązać rozmowę. Wtedy ludzie mnie zwykle wpuszczają, bo widzą, że jestem niegroźna - mówi. Mieszkańcy danego miejsca często nie zwracają uwagi, że są w nim kafle albo nie doceniają ich wyglądu. - Kiedyś weszłam na klatkę schodową przy ul. Wesołej i zaczęłam robić zdjęcia. Pewna dziewczyna cały czas mi się przyglądała, aż nagle powiedziała: "Proszę zobaczyć pod czwórką, tam są lepsze kafle". Byłam bardzo zdziwiona, pierwszy raz ktoś zwrócił uwagę na kafle - wspomina blogerka.
Płytki okładzinowe i posadzka w kamienicy przy ul. Prusa. Fot. Tomasz Pietrzyk
Oprócz dekoracji na ścianach interesują ją historie ludzi. Często sami chcą z nią nawiązać kontakt. Zwykle są to osoby starsze, które zaczynają od dzień dobry, a następnie opowiadają o losach kamienicy i swoim życiu.
Magda opowiada, że ludzie pozytywnie odbierają to, co robi, ale nie brakuje nieufnych zachowań. Niektórzy się boją, że ich okradnie, albo przyprowadzi inne osoby. Dlatego naciskają, żeby już wyszła.
- Kiedy ostatnio fotografowałam kafle, pewna pani bardzo mnie pilnowała. Zdjęcia wyszły kiepsko i musiałam wrócić na drugi dzień - wspomina.
Nie zawsze udaje jej się wejść do wybranej kamienicy. Do budynku przy ul. Edyty Stein próbowała się dostać już pięć razy. Jednak blogerka nie chce dzwonić do wszystkich mieszkań, żeby nie niepokoić lokatorów. Pod kamienicą przy ul. Baryckiej miała więcej szczęścia. Spotkała tam kibica piłki nożnej ubranego w dres. - Mimo że reprezentowaliśmy różne środowiska, uszanował moje hobby. Wpuścił mnie do środka i nawet pilnował, żeby nic mi się nie stało - wspomina.
Płytki okładzinowe i posadzka w kamienicy przy ul. Baryckiej. Fot. Tomasz Pietrzyk
Jak zauważa Magda, interesowanie się płytkami okładzinowymi nie jest popularne. Najczęściej można trafić na pasjonatów klatek schodowych i posadzek kamienic.
O płytkach nie zachowało się także zbyt wiele informacji. Blogerka ma problem ze znajdowaniem publikacji. Najbardziej chciałaby dotrzeć do planów kamienic albo projektów wzorów kafli, żeby wiedzieć, skąd pochodzą.
- Do wzorników jest bardzo trudno dotrzeć - przyznaje kustosz Muzeum Narodowego we Wrocławiu Elżbieta Gajewska-Prorok. - Zwykle są w prywatnych rękach. Czasem można coś znaleźć w archiwach, muzeach albo w jakiś w antykwariatach. Od dawna szukam takich materiałów, ale niewiele udało się znaleźć. Wiadomo, że wrocławskie płytki okładzinowe nie są wyjątkowe. Podobne można spotkać w Saksonii albo w Czechach. Wytwórnie miały swoje opatentowane wzory, więc jeśli zdarzają się takie same w kilku miejscach, oznacza to, że płytki pochodzą z tej samej fabryki.
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Baryckiej. Fot. Tomasz Pietrzyk
Jednym z punktów naszego spaceru była kamienica przy ul. Nowowiejskiej. Zgodnie z najczęstszą metodą Magdy Jarczewskiej na dostanie się do środka, czekałyśmy, aż przyjdzie jakieś mieszkaniec. Nie następowało to jednak przez dłuższy czas, więc Magda zadzwoniła do kilku mieszkań. Nikt w domofonie się nie odezwał. Nagle drzwi otworzyła pani, która wpuściła nas do środka po wysłuchaniu wytłumaczenia, że bardzo podobają nam się płytki.
- Kiedyś się tak komuś podobały, że próbował je w jednym miejscu odkuć. Widać, bo teraz jest zamalowane czarną farbą. Pewnie chciał sobie zabrać do łazienki - mówi kobieta, która mieszka w kamienicy od prawie 50 lat.
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Nowowiejskiej. Fot. Tomasz Pietrzyk
Blogerka uważa, że łatwo jest uzupełnić braki w dekoracji. Są firmy, u których można zamówić identyczne kafle.
Płytki okładzinowe w jednej z kamienic przy ul. Nowowiejskiej, które nie zostały jeszcze pokazane na blogu Old Kafel Story. Fot. Jagoda Wojnarowicz
Obok kamienic przy ul. Nowowiejskiej zatrzymałyśmy się jeszcze kilka razy. Najłatwiej było nam zobaczyć płytki okładzinowe znajdujące się w Niepublicznej Wyższej Szkole Medycznej, której drzwi są często otwarte. Po wejściu można zobaczyć odnowioną klatkę schodową z kilkoma wzorami płytek.
Płytki okładzinowe w Niepublicznej Wyższej Szkole Medycznej przy ul. Nowowiejskiej. Fot. Tomasz Pietrzyk
Była to pierwsza sytuacja, w której Magda Jarczewska pozwoliła mi na podanie w tekście dokładniejszej lokalizacji miejsca. Zapytałam, dlaczego zwykle nie chce tego robić. - Nie chcę, żeby ludzie zbyt często przychodzili do tych kamienic i zakłócali spokój mieszkańców. Nie chcę także odbierać czytelnikom przyjemności z samodzielnego odkrywania kafli - mówi blogerka.
Płytki okładzinowe w Niepublicznej Wyższej Szkole Medycznej przy ul. Nowowiejskiej. Fot. Jagoda Wojnarowicz
Na ul. Sienkiewicza Magda prowadziła nas obok różnych kamienic. Nagle zatrzymała się przy jednej z nich i nacisnęła przypadkowy przycisk na domofonie. Ktoś bez pytania otworzył nam drzwi.
Klatka schodowa z płytkami okładzinowymi przy ul. Sienkiewicza. Fot. Tomasz Pietrzyk
- To jedna z bardziej spektakularnych klatek schodowych i jedna z pierwszych, które odkryłam. Lubię jej półokrągły kształt. Wzór na kaflach jest nietypowy. Wszyscy się nim zachwycali na moim blogu - wspomina Jarczewska. Pamięta także, że było w niej kiedyś bardziej brudno i śmierdziało. Teraz jest zabezpieczona, ponieważ drzwi są cały czas zamknięte. Blogerka śledzi jej losy, bo lubi wracać do klatek, które już odwiedziła i sfotografowała.
- Bardzo dużo kafli da się zobaczyć już przez drzwi, bo teraz większość z nich ma przejrzyste szyby. Ale ciekawiej jest wejść do kamienic, poprzyglądać się. 
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Sienkiewicza. Fot. Tomasz Pietrzyk
Kiedyś Magda nie lubiła tej okolicy. Wiedziała, że jest niebezpiecznie, więc wolała tam nie przychodzić. Jednak podczas któregoś dłuższego spaceru zobaczyła płytki okładzinowe na ścianach w jednej z kamienic. Weszła do innych budynków - płytki były niemal na każdej klatce schodowej.
Płytka okładzinowe w kamienicy przy ul. Barlickiego. Fot . Jagoda Wojnarowicz
- Teraz tę ulicę lubię najbardziej. Zakochałam się w jej klimacie. Wyobrażam sobie, jak wyglądała w przeszłości. Wydaje mi się, że sporo osób myśli, że na Ołbinie nie ma nic ciekawego. A przecież atmosfera tego miejsca jest niepowtarzalna. Współtworzą ją mieszkający obok siebie Romowie, starsze osoby, które jako pierwsze zasiedlały dzielnicę i panowie w dresach. Są kamienice i nowocześniejsze budynki, które wypełniają zwolnione przez wojnę miejsca - mówi.
Płytki okładzinowe w kamienicy przy ul. Barlickiego. Fot. Tomasz Pietrzyk
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze