Wińsko

Zarówno historyczna nazwa "Vin" z 1272 roku, jak i obecna - Wińsko - pochodzą od słowa winnica lub winorośl. Nazwa ta związana jest z faktem, iż w czasach historycznych na pobliskich wzgórzach uprawiana była winorośl.

Gmina Wińsko zajmuje powierzchnię 249 km2, położona jest w środkowo-północnej części województwa dolnośląskiego i jest częścią powiatu wołowskiego. Największy obszar w gminie zajmują grunty orne (51 % powierzchni gminy); lasy pokrywają 25 % powierzchni, a łąki i pastwiska - 14 %. Teren gminy charakteryzuje się niskim zagęszczeniem ludności, l km2 zamieszkuje 37 osób. W 55 wsiach i przysiółkach mieszka ponad 9000 osób.

Obszar gminy Wińsko należy do trzech mezoregionów geograficznych: Obniżenie Ścinawskie, Wzgórza Trzebnickie i Kotlina Żmigrodzka.

Specyfika mikroklimatu Wińska wykorzystywana była już przed wojną w lecznictwie dróg oddechowych. Przyrodnicze walory tych terenów, a przede wszystkim Parku Krajobrazowego Doliny Jezierzycy oraz wielu użytków ekologicznych, stanowią ciekawą ofertę dla turystów oraz badaczy fauny i flory. Liczne starorzecza Odry od lat gromadzą amatorów wędkarstwa, a lasy bogate w zwierzynę łowną i runo leśne przyciągają nie tylko myśliwych. Wińsko wraca także po wielu latach do uprawy winorośli, będących niegdyś symbolem i nieodzownym elementem tej ziemi.

Popularyzacja uprawy winogron i przybliżenie związanych z tym dawnych zwyczajów i obrzędów to jeden z głównych celów "Święta Plonów i Winobrania". Kluczowym momentem święta jest pokaz tradycyjnego wyrobu wina rozpoczynany "deptaniem" winnych gron przez dziewczęta. W dalszym etapie przy pomocy specjalnej prasy wyciskany jest sok, który jest podstawą produkcji wina. "Święto Plonów i Winobrania" jest też okazją do prezentacji lokalnych zespołów i artystów, w trakcie ich trwania organizowany jest jarmark produktów lokalnych, rzemiosła, rękodzieła, ale przede wszystkim kulinariów przygotowanych przez okoliczne Koła Gospodyń Wiejskich.

BIAŁKÓW

Obserwatorium astronomiczne w Białkowie powstało z inicjatywy Leo Wutschowskiego na początku lat 80 XIX w. Był on z wykształcenia astronomem i dla własnych celów wybudował na terenie otaczającego eklektyczny pałac  obserwatorium astronomiczne, złożone z trzech niewielkich budynków połączonych między sobą drewnianym krytym gankiem. Wutschowsky zmarł w 1927 roku i od tego czasu w obserwatorium zawsze pracował asystent wrocławskiego obserwatorium astronomicznego. Obecnie obserwatorium stanowi własność Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1980 r. postawiony został pawilon, w którym zainstalowano instrument do badań Słońca - koronograf. Jest to największe tego typu urządzenie na świecie.

KONARY

Relikty cukrowni

Pierwsza źródłowa wzmianka o Konarach pochodzi z roku 1202, kiedy to wieś wchodziła w skład posiadłości klasztoru cysterskiego w Lubiążu.

W roku 1799 Konary nabył Franz Carl Achard. Franz Achard był pracującym w Berlinie naukowcem, który pierwszy opracował technologię pozyskiwania cukru z buraków cukrowych. W roku 1801 Achard, zapoczątkował na terenie uprawę buraków i w niewielkiej oficynie dworskiej założył cukrownię. Opracowana przez niego technologia była zbyt droga i pozwalała tylko na pozyskiwanie cukru brunatnego, który następnie przewożony był do rafinerii. W roku 1807 cukrownia spłonęła. Dzięki wsparciu króla , w 1812 roku Achard wybudował nową cukrownię, która służyła również jako miejsce szkolenia i nauki technologii wyrobu cukru.

Dzisiaj w miejscu dawnej cukrowni pozostały tylko jej fundamenty, na których wybudowano obelisk poświęcony pamięci Franza Carla Acharda.

KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. TRÓJCY W WIŃSKU

Kościół wzmiankowany był już w roku 1354. W tym czasie był budowlą murowaną i nosił wezwanie Najświętszej Marii Panny. Zburzony w roku 1432 przez husytów, odbudowany został w 1442 r. W czasie pożaru miasta, w roku 1514, kościół prawie doszczętnie spłonął, pozostały tylko resztki murów obwodowych.
Odbudowa świątyni parafialnej prowadzona była w latach 1549-1562. Od tej pory kościół noszący dotychczas wezwanie Marii Panny, poświęcony został Trójcy Świętej. W latach 1669-1671 przeprowadzono gruntowny remont kościoła.
W roku 1826 roku przebudowano zakrystię. W roku 1876 do zachodniej elewacji korpusu, na osi kościoła dobudowano neogotycką wieżę. W tym samym czasie przeprowadzono także gruntowny remont murów oraz wyposażenia kościoła.

KOŚCIÓŁ P.W. NIEPOKALANEGO SERCA NMP W PISKORZYNIE

Około roku 1520 w Piskorzynie wybudowany został kościół protestancki. Po roku 1745 kościół w Piskorzynie zyskał rangę kościoła parafialnego. W latach 1870-1871 wzniesiono nową świątynię. Następnie w roku 1897 zbudowano plebanię. 5 sierpnia 1916 roku miał miejsce pożar kościoła. W bardzo szybkim tempie świątynia została zabezpieczona i prowizorycznie odbudowana. 10 listopada nastąpiło jej poświęcenie. Jednak prawdopodobnie ogólny stan techniczny obiektu był zły. Podjęto więc decyzję o budowie nowego kościoła. Nowy obiekt gotowy był już w roku 1920.

GŁĘBOWICE

ZESPÓŁ POKLASZTORNY W GŁĘBOWICACH

W położonych na południowy - wschód od Wińska Głębowicach podziwiać można zespół poklasztorny, którego historia sięga XVII wieku. Wtedy to alzacki żołnierz Johann Adam de Garnier ufundował karmelitom klasztor i wspaniały barokowy kościół p.w. Św. Eliasza (obecnie p.w. NMP z Góry Karmel ). Sam baron Garnier osiadł tu przed śmiercią wstępując do zakonu Karmelitów w Głębowicach, gdzie do dziś spoczywa w krypcie kościoła. Między Głębowicami a Trzcinicą Wołowską Karmelici wznieśli 14 kapliczek, z których do dziś przetrwało tylko 7. Wraz z malowniczą kapliczką końcową Matki Bożej Bolesnej, na górce w Trzcinicy, stanowiły Drogę Krzyżową.

Urozmaicona rzeźba terenu, istnienie dużej doliny rzecznej oraz znaczne zróżnicowanie środowisk sprawiają, że obszar gminy Wińsko posiada wysokie walory przyrodnicze.

Dotychczas stwierdzono tu 42 gatunki roślin objętych ochroną całkowitą. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują stanowiska śnieżycy wiosennej, kosaćca syberyjskiego, wiciokrzewu pomorskiego i storczyków. Liczne starorzecza Odry pokrywają kwiaty grzybieni białych, wokół których pływa rzadko występująca kotewka (orzech wodny). W lasach i starych założeniach parkowych występują olbrzymie bluszcze pnące porastające wiekowe dęby, lipy, graby oraz olchy. W samym Wińsku rośnie jeden z największych w Polsce dzikich bzów czarnych (190 cm obwodu).

Wśród bujnej roślinności gminy bytują niezliczone ilości różnorakich zwierząt. Tylko w ciągu ostatnich kilku lat zaobserwowano w gminie ponad 43 gatunki motyli. W akwenach wodnych stwierdzono występowanie 28 gatunków ryb, wśród nich gatunki chronione i rzadkie: piskorza, śliza i miętusa. Na terenie gminy odpowiednie warunki do życia znalazło 9 gatunków płazów, 5 gadów i aż 161 gatunków ptaków. Można tu zaobserwować m.in. derkacza, ptaka podmokłych łąk zagrożonego wyginięciem w skali świata. Nie trudno też spotkać tu żurawia, czy słonkę, a nawet można zobaczyć bociana czarnego i kanię rdzawą. Opisywany obszar zamieszkuje 39 gatunków ssaków, z których na uwagę zasługują bobry, badylarki i gronostaje. Lasy pełne są dzików, jeleni i saren a kilkukrotnie obserwowano tu nawet migrujące łosie.

Bogata przyroda będąca wysokim atutem gminy wymaga ochrony. We fragmencie gminy istnieje już Park Krajobrazowy Doliny Jezierzycy, który chroni rozległe lasy w dolinie rzecznej z bogatą florą i fauną oraz zabytki kultury materialnej.