Energetyczny jubileusz - 50 lat Elektrowni Turów Elektrownia z długą historią

W kolejnych dekadach elektrownia produkowała nawet ponad 14 TWh energii elektrycznej rocznie i (po odjęciu potrzeb własnych) dostarczała ją do krajowej sieci energetycznej. Ta wielkość o ponad 10 proc. przekraczała jej zakładane zdolności produkcyjne.

W lata 90. elektrownia weszła już więc mocno wyeksploatowana, a inwestycje w wymiany bloków stały się koniecznością. Odpowiedź na pytanie: co dalej? - miała zadecydować o przyszłych losach elektrowni i całego regionu. Kierownictwo firmy postanowiło modernizować zakład od podstaw i na własny rachunek.

- Te zmiany były wymuszone. Każdy następny miesiąc pracy ze starymi kotłami groził katastrofą - opowiada Tadeusz Jarosz, emerytowany pracownik elektrowni, który brał udział w modernizacji. - Zamknięcie elektrowni spowodowałoby wyludnienie Bogatyni i Zgorzelca. Przecież Turów daje mnóstwo miejsc pracy.

Kredyty, obligacje...

W latach 90., wraz ze zmianami ustrojowymi kraju, zmieniała się także cała polska elektroenergetyka. Zwrot w stronę gospodarki rynkowej opartej na grze popytu i podaży spowodował konieczność przystosowania przedsiębiorstw do działania w warunkach konkurencji na krajowym i europejskim rynku.

Stosując niekonwencjonalne rozwiązania techniczne, ekonomiczne i finansowe, Elektrownia Turów przecierała szlaki innym. Firma stanęła przed trudnym zadaniem. Wystarczy wspomnieć, że aktywa elektrowni wynosiły wówczas około 100 mln dolarów, a koszt modernizacji szacowano na ponad 1,7 mld dolarów.

Zorganizowanie finansowania tak wielkiego przedsięwzięcia było więc nie lada wyczynem. Powołano konsorcja złożone z ponad 40 banków, które finansowały modernizację elektrowni. Część kredytów, te najdroższe, zaciągnięte na początku lat 90., refinansowano poprzez wyemitowanie w 2001 r. pierwszych w polskiej branży energetycznej euroobligacji.

Obligacje te zostały uznane przez prestiżowy magazyn finansowy "Euromoney" za najlepszą i najlepiej zorganizowaną emisję z rynków wschodzących. Kredyty zaciągano też u zagranicznych banków, m.in. Eksport Import Bank USA czy u skandynawskiego Nordic Investment Banku. Szwedzi wyszli z założenia, że łatwiej chronić przyrodę, inwestując w modernizację przemysłu ciężkiego w Polsce, gdyż da to większe efekty niż inwestycje w ich kraju. Warto także zaznaczyć, że z inwestycją ruszono dopiero wtedy, gdy elektrownia miała już na swoich kontach całą potrzebną jej do modernizacji sumę. Dzięki temu uniknięto opóźnień.

Nowe technologie

Nie mniej skomplikowana i nowatorska była strona techniczna modernizacji Elektrowni Turów. Nacisk położono na nowoczesność, niezawodność i ekologię. Cały proces zaczął się w 1993 r. od "małej modernizacji" bloków 8, 9 i 10, które wyposażono w suchą instalację odsiarczania spalin i przystosowano do pracy, uwzględniając wszystkie wymogi ekologiczne. Zainstalowano układ suchego odsiarczania spalin, uzyskując średnią skuteczność odsiarczania na poziomie 40 proc.

- Technologia ta polega na łączeniu węglanu wapnia lub magnezu z dwutlenkiem siarki w procesie spalania węgla. Dzięki temu siarka, zamiast trafiać do atmosfery, jest wytrącana jako gips - tłumaczy Tadeusz Jarosz.

Podstawowe zadanie - gruntowną modernizację bloków 1-6 - podzielono na trzy etapy: w 1995 r. rozpoczęto modernizację bloków 1 i 2, zakończoną w 1998 r. Następnie zmodernizowano blok 3, który oddano do eksploatacji w 2002 r. Później rozpoczęto prace na blokach 4-6. Po zakończonej pod koniec 2004 r. modernizacji i wyłączeniu bloków 7 (2003 r.) i 8 (2010 r.) Elektrownia Turów dysponowała mocą osiągalną 1900 MW.

Zdecydowano się także zainstalować prototypowe kotły fluidalne firmy Ahlstrom Pyropower z San Diego. Wcześniej przedstawiciele elektrowni wybrali się do Kanady, by obejrzeć jeden z wczesnych etapów budowy takiej instalacji. Tam nabrali przekonania, że warto zainwestować w taką technologię.

W technologii fluidalnej paliwo kruszy się, aż zaczyna przypominać gruby piach. W dolnej części komory spalania tworzy ono tzw. złoże, które unosi się pod wpływem gorącego powietrza wdmuchiwanego od spodu komory. Złoże intensywnie się tam miesza i w takich warunkach wygląda jak wrzący płyn. Grubsze cząsteczki paliwa wypalają się stopniowo i tracąc swoją masę, przesuwają się coraz wyżej, aż wreszcie są porywane do tzw. gorącego cyklonu. Tam grubsze cząsteczki są zatrzymywane i zawracane do złoża w komorze, a strumień gorących gazów i lotnego popiołu przepływa dalej, do tzw. ciągu konwekcyjnego, gdzie oddaje ciepło. Jednocześnie warunki spalania tam panujące pozwoliły na znaczną redukcję emisji tlenków siarki i azotu. Pozwoliło to dotrzymać już wtedy zaostrzone normy ochrony środowiska.

- Dzięki takiemu rozwiązaniu nie dość, że chronimy środowisko, to jeszcze sprawność elektrowni znacznie wzrasta - tłumaczy Tadeusz Jarosz. - A zatem mniej energii musimy włożyć, aby uzyskać tyle samo ciepła.

Koniecznością było także zainstalowanie jeszcze bardziej sprawnych elektrofiltrów. Dzięki temu urządzeniu nagromadzony pył nie był w takiej ilości wypuszczany do atmosfery, a składowany w celu rekultywacji w kopalni oraz wykorzystywany do produkcji pustaków, płytek brukowych itp. galanterii budowlanej.

Ulga dla środowiska

Modernizacja Elektrowni Turów ma również nie do przecenienia znaczenie lokalne. Pozwoliła na utrzymanie prawie 10 tys. miejsc pracy w tej części regionu, w której nie ma wielu dużych pracodawców.

Na modernizacji najbardziej zyskało jednak środowisko. Widać to zwłaszcza, gdy patrzymy dzisiaj na zdjęcia pożółkłych lasów izerskich w latach 80. Niszczejące i umierające drzewa były efektem zanieczyszczenia powietrza i kwaśnych deszczy. Nie był to tylko skutek pracy Elektrowni Turów (odpowiadała za 15 proc. zanieczyszczeń w regionie zwanym "Czarnym Trójkątem"), ale także podobnych zakładów w Niemczech i Czechach. Jednak już po pięciu latach po zakończeniu modernizacji w elektrowniach (także tych u naszych sąsiadów) zanotowano wyraźną poprawę stanu środowiska.

Elektrownia prowadzi monitoring stężeń zanieczyszczeń atmosfery w rejonie "worka żytawskiego". Sieć składa się z ośmiu stacji pomiarowych przekazujących dane drogą radiową do centrum monitoringu w elektrowni. Jedna ze stacji (w Działoszynie) jest wspólnym elementem dla monitoringu Elektrowni Turów i Czarnego Trójkąta. Rejestrowane tam pomiary potwierdzały tezę, że wpływ emisji z wysokich źródeł po modernizacji był o wiele mniejszy. Nie ma też powodu do obaw, że taka sytuacja się powtórzy, bo elektrownia musi bardzo dbać o spełnianie norm środowiskowych i stale inwestuje w modernizację swoich bloków energetycznych.

W latach 90. zakończono modernizację trzech pierwszych bloków (1-3). Kolejne kotły oddawano po modernizacji już w XXI wieku. O tym będzie kolejny odcinek naszego cyklu, już za tydzień.