Pierwszy wybudowany we Wrocławiu dworzec mieści się przy ul. Małachowskiego 13, czyli tuż przy Dworcu Głównym. O ile jednak Główny został pięknie wyremontowany, ten przy Małachowskiego jest opuszczony i zaniedbany.
Drewniane rzeźbione drzwi do budynku zamknięte są na cztery spusty. Z nieodnawianej latami elewacji odłazi farba. Zegar nad wejściem dawno się zatrzymał na godz. 12. Kolej kilka lat temu sprzedała najstarszą część dworca prywatnemu właścicielowi, a ten przestał o niego dbać.
Dworzec Górnośląski, bo taką nosi nazwę, powstał bardzo szybko, bo w zaledwie rok.
- Kiedyś budowało się błyskawicznie - mówi Daria Pikulska z Muzeum Architektury, która badała historię dworca. - Kamień węgielny pod budowę położono 2 maja 1841 roku, a już 1 maja rok później przeprowadzono pierwszą jazdę próbną. Oficjalnie linia z Wrocławia do Oławy otwarta została 21 maja 1842 roku.
O tamtym wydarzeniu przypomina tablica umieszczona przy wejściu do budynku. Dziś to jedyny element wskazujący, że kiedyś przy Małachowskiego mieścił się dworzec. Jego nazwa wzięła się stąd, że z czasem linię kolejową przedłużono, aż połączyła Wrocław z zagłębiem górnośląskim.
3 sierpnia 1842 otwarty został 15-kilometrowy odcinek z Oławy do Brzegu. Niespełna rok później 28 maja fragment do Opola, a w 1845 do Mysłowic. Całe połączenie miało równo 200 km długości.
Budynek przy Małachowskiego zaprojektował naczelny inżynier August Rosenbaum, królewski radca budowlany. W książce 'Wrocławskie dworce kolejowe' wydanej przez Muzeum Architektury czytamy: 'W wielokrotnie przebudowywanych wnętrzach znajdowały się: kasa biletowa (położona na prawo od wejścia głównego), poczekalnie dla pasażerów pierwszej, drugiej i trzeciej klasy, restauracja, pomieszczenie przeznaczone do przyjmowania bagaży pasażerów oraz portiernia'.
Poczekalnia trzeciej klasy mieściła się w zachodnim skrzydle, czyli tym bliżej Dworca Głównego. Dziś są to pomieszczenia telekomunikacji kolejowej. Prowadzące tam drzwi to jedyne, jakie obecnie da się otworzyć. W środku jest wąski pozastawiany szpargałami korytarz i równie zagracone pokoje biurowe. Białe ściany widać, że dawno nie były malowane.
- Ta część budynku należy jeszcze do PKP, ale lada miesiąc wszyscy się wyprowadzamy - powiedział nam jeden z pracowników. Wkrótce więc i w tym skrzydle będzie pusto.
W centralnej części dworca mieściły się poczekalnie pierwszej i drugiej klasy. Wchodziło się do nich głównymi drzwiami. Wschodnie skrzydło zajmowała restauracja. Dziś do pomieszczeń nie ma wstępu.
Plac przed budynkiem zaanektowali natomiast bezdomni z noclegowni im. Brata Alberta, która urządzona jest w dobudowanej później części dworca.
Za głównym budynkiem Dworca Górnośląskiego, w miejscu gdzie dziś są tory prowadzące do Dworca Głównego, wzniesiono skromny, dwukondygnacyjny budynek urzędników kolejowych (po prawej). Mieszkał tam inspektor dworca, maszynista i dwóch skarbników.
Znacznie bardziej okazały był gmach dyrekcji kolei (po lewej). Miał charakter pałacowy, w typie włoskiej willi. Mieściła się tam sala posiedzeń, registratura, gdzie przechowywano dokumenty, pomieszczenia spedycji, skarbiec, a także biura i mieszkania pracowników.
Ten budynek, podobnie jak dom urzędników, został zburzony podczas budowy torów prowadzących na Dworzec Główny.
W Archiwum Budowlanym nie zachowały się projekty Dworca Górnośląskiego z czasu otwarcia linii kolejowej do Oławy, a jedynie późniejsza dokumentacja, m.in. pochodzący z 1855 roku projekt szaletu dla robotników z warsztatów pierwszego dworca. Ten budynek też zaprojektował August Rosenbaum.
Pasażerowie czekali na peronie, który przylegał do dworca od strony dzisiejszej ul. Suchej. Mogli się tam schronić pod wspartym na żeliwnych kolumnach dachem.
Pierwotny projekt peronu nie zachował się. W archiwum można znaleźć jedynie dokumentację jego przebudowy autorstwa Augusta Rosenbauma z 1844 roku.
Dziś po peronie nie ma już śladu. Rosną tam teraz drzewa i chwasty. Jakiś metr od budynku dworca biegną wprawdzie jakieś zapomniane tory, ale raczej to nie te z 1842 roku.
Szyny do budowy pierwszej linii kolejowej z Wrocławia sprowadzano m.in. z Anglii. Podczas prac nie obyło się bez niespodzianek. W 1842 roku jeden z transportów poszedł na dno razem ze statkiem.
Dworzec przy Małachowskiego działał przez zaledwie kilkanaście lat. Gdy jego właściciel, czyli Towarzystwo Kolei Górnośląskiej, dostało koncesję na budowę linii kolejowej z Wrocławia do Poznania, uznało, że do obsługi nowego połączenia potrzeba większego budynku. Wzniesiono wtedy Dworzec Główny. Gdy został otwarty w 1857 roku, przejął wszystkie funkcje swojego poprzednika.
Dworzec Górnośląski zaczął być wykorzystywany na biura i mieszkania oraz warsztaty. Współcześnie przez długie lata mieściły się tam gabinety kolejowej służby zdrowia. Jednak teraz zostały po nich już tylko wyblakłe tabliczki.
Choć budynek w 1989 roku wpisany został do rejestru zabytków, to wbrew wskazaniom konserwatorskim przeprowadzono w nim wiele ingerencji. Okna i drzwi wymieniono na plastikowe. Dodatkowo zamontowano zewnętrzne rolety okienne sprzeczne z historycznym charakterem obiektu.
W 170. rocznicę otwarcia linii kolejowej Wrocław - Oława na trasę jak przed laty znów wyjechał parowóz. Pierwszy pociąg z Dworca Górnośląskiego wyruszył 21 maja o godz. 11.15. Wagony ciągnął odświętnie udekorowany parowóz Silesia. W podróż zabrał około 200 osób.
Było to oficjalne otwarcie linii, dlatego wśród pasażerów byli akcjonariusze, przedstawiciele władz miejskich i państwowych, ale co ciekawe - ani jednej kobiety. Przejazd do oddalonej o niespełna 27 km Oławy trwał 43 minuty.
Zbigniewowi Jakubowiczowi z portalu Gazeta-olawa.pl udało się ustalić nazwiska pierwszej załogi. Pociąg prowadził maszynista Schlarbaum i obsługiwany był przez dwóch konduktorów - Schumana i Lemberga. Następnego dnia w podróż pociągiem mogli się już wybrać wszyscy, których było na to stać. Na bilet w pierwszej klasie trzeba było wydać 25 srebrnych groszy, w drugiej - 16, natomiast w trzeciej - 9 groszy. Najtańsze wagony były odkryte, ale firma Eduard Gross z Wrocławia oferowała pasażerom specjalne okulary, które chroniły przed iskrami i kurzem.
Codziennie na trasie Wrocław - Oława były cztery kursy o godz. 6, 10, 14 i 17 i z powrotem o 7.30, 12, 15.30 i 19. Chętnych było wielu. Tylko przez pierwszy tydzień pociągi przewiozły aż 6.466 osób.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze