Miesiąc Lwowski we Wrocławiu. Co warto zobaczyć?

Na wystawie zobaczymy prace prawie 80 artystów, w tym Maksyma Afanasyeva

Wołodymyr Kaufman, kurator wystawy:

- Pracuję często jako kurator, wystawą ''Ukrajinskij Zriz'' zajmuję się już po raz trzeci. To triennale, pokazywaliśmy ją w Lublinie w 2010 i 2013 roku, lecz za każdym razem rozwija się i zmienia.

Jest przekrojem przez współczesną ukraińską sztukę. Obrazuje nasze reakcje na to, co się działo na Majdanie, po Majdanie i dzieje się teraz. Sami zadajemy sobie pytanie, czy i jaki wpływ miały te wydarzenia na sztukę i twórców. Kim są ukraińscy twórcy? Są tacy, którzy po Majdanie przestali uważać się za Ukraińców, są tacy, którzy zapragnęli nimi zostać.

Gdy zaczynaliśmy przygotowywać tę odsłonę wystawy, miałem wrażenie, że artyści niezwykle aktywnie zareagowali na to, co się dzieje. Dla mnie, jako kuratora sztuki, niezwykle ważne jest zagadnienie samoidentyfikacji, poszukiwania tożsamości. Tu nie ma prostych odpowiedzi, cytatów, w końcu to nie jest wystawa plakatu. Poruszamy tematy, które bolą.

Prezentujemy bardzo szeroki przekrój przez sztukę: są instalacje, rzeźba, wideoart, malarstwo. ''Ukrajinskij Zriz'' to także pierwsza wystawa nowych mediów, pokazuje dorobek Ukrainy z ostatnich 20 lat. Miała być to zaledwie część wystawy, ale urosła do osobnego projektu, który nazwaliśmy ''De(re)konstruowanie''.

Kolejnym elementem jest performance, który będzie można oglądać przez cały kwiecień, w każdy czwartek. Ukraiński performance rozwijał się intensywnie przez ostatnią dekadę. Dość późno wyodrębnił się jako samodzielna dziedzina sztuki, wcześniej działania performatywne towarzyszyły innym, nikt nie nazywał siebie jedynie performerem. To się zmieniło.

Wielu młodych artystów przyjeżdża na stypendia do Polski i bez wątpienia polski performance ma silny wpływ na ukraiński. Wymiana między naszymi środowiskami jest żywa. Ukraiński performance już dawno wyszedł poza granice kraju, artyści prezentują się nie tylko w Polsce, ale Niemczech, Norwegii, krajach azjatyckich. Dlatego też chcieliśmy go na tej wystawie pokazać jako coś odrębnego.

Wystawa ''Ukrajinskyj Zriz'' zajmie sześć pięter kamienicy w Rynku, zaprezentuje się ok. 80 artystów - od gwiazd po osoby całkowicie nieznane. Nie tylko młode, ale też takie, które w ogóle pierwszy raz mają okazję pokazać swoją sztukę. To, czy ktoś jest znany, zupełnie nie ma znaczenia.

Wystawa ''Ukrajinskyj Zriz", Kamienica, Rynek 25, Wrocław, 1 kwietnia - 3 maja. Oprowadzanie kuratorskie: 3, 10, 17 i 24 kwietnia, godz. 12 i 14, zapisy: lviv@wroclaw2016.pl. Performance: 1, 7, 14, 21, 28 kwietnia, godz. 18. Wstęp wolny.

Sergiy Petlyuk, artysta:

- Na wystawie Ukrajinskij Zriz chcę pokazać swoją nową pracę zatytułowaną ''Tolerated Violence'', czyli tolerowana przemoc. To bardzo technicznie skomplikowane przedsięwzięcie.

Buduję wideoinstalację, w której będzie umieszczone 25 monitorów różnej wielkości. Opowiadam o manipulacji. Przemoc atakuje i zżera człowieka podobnie jak rak. Zaczyna się od małych aktów przemocy w dzieciństwie i dojrzewa do tolerowania bardziej znaczących aktów przemocy.

Każdy z nas jest w pewien sposób straumatyzowany doświadczeniem przemocy przybierającej różne twarze. Zmuszamy się, aby od tego uciekać i jednocześnie się usprawiedliwiać. Przestajemy dostrzegać agresję, gdy staje się społecznym przyzwyczajeniem, częścią kultury i treści przekazywanej przez media. Mass media zabijają nas za każdym razem, gdy pokazują przemoc jako coś przyziemnego. Ludzie padają ofiarami swoich własnych urządzeń.

W tej instalacji nawiązuję także do historii św. Sebastiana, męczennika, którego ciało było okaleczone przy użyciu różnych metod. Nagie ludzkie ciało jest podmiotem mojej pracy.

Fot. materiały ESK Wrocław 2016

Nie pierwszy raz pracuję we Wrocławiu. Byłem tu w 2009 roku na stypendium, a w ubiegłym roku w ramach rezydencji artystycznej A-i-R WRO. Wykonałem wtedy pracę, która nazywa się ''Interwencje ukryte''. Dotyczyła problemu turystyki konsumpcyjnej, zauważyłem to zjawisko i we Wrocławiu, i we Lwowie. Dla turystów coraz mniej ważne jest, do jakiego miasta przyjeżdżają, jaka jest jego historia. Ważny jest piękny widok, wydarzenia, jedzenie. Efektem tego jest to, że miasto się zmienia, dostosowuje do tego rodzaju potrzeb turystów. Zmienia się też wizualnie.

Bardzo lubię Wrocław, choćby dlatego, że sztuka współczesna jest tu bardzo ważna. Urodziłem się w Iwano-Frankowsku, ale od 16 lat mieszkam we Lwowie. Chciałbym, aby Lwów rozwijał się w ten sam sposób, co Wrocław.

Wystawa ''Ukrajinskyj Zriz", projekt kuratorski De(re)konstruowanie. Ukraińska sztuka mediów 1991-2015. Otwarcie 1 kwietnia o godz. 17. Kamienica, Rynek 25, Wrocław.

Hryćko Semenczuk, redaktor tomu:

- W antologii ''Listy z Ukrainy'' znalazła się nasza współczesna poezja napisana po 30 listopada 2013 roku. Wtedy Berkut brutalnie rozpędził pokojowo protestujących na Majdanie i zmieniło się prawie wszystko.

Do antologii wybraliśmy wiersze ponad 50 współczesnych poetów, którzy żyją w różnych rejonach Ukrainy, piszą zarówno w języku ukraińskim, jak i w rosyjskim. To bardzo różni poeci: przedstawiciele pokolenia starszych, których nazywamy postszistdesiatnyky, jak i przedstawiciele młodego pokolenia, z których najmłodszy ma 21 lat i pochodzi z Charkowa.

Czytelnicy znajdą w tej książce wszystko to, co wartościowego pojawiło się w ukraińskiej poezji przez ostatnie dwa lata. W tych wierszach odbijają się tragiczne wydarzenia, które wydarzyły się w ostatnim czasie. Wojna, Majdan, polityczne aktualności. Ale nie brak też poezji lirycznej i słów o miłości.

Tytuł antologii jest odpowiedzią na tomik Jurija Andruchowycza ?Listy na Ukrainę?, pełne marzeń o wolnym kraju wiersze, które pisał do mitycznego ukraińskiego przyjaciela. Teraz adresaci mu odpowiadają. Ale nie tylko jemu, antologia jest skierowana tak naprawdę do wszystkich ? Ukraińców, Polaków i pozostałych Europejczyków. Wiersze zostały przetłumaczone na polski i angielski.

We Wrocławiu tom po raz pierwszy zaprezentuje znakomity poeta Bohdan Zadura, który jest autorem tłumaczeń ?Listów?. Ale to nie wszystko. Przywieziemy z Ukrainy także tradycję nocnych czytań, które we Lwowie zapoczątkował Jurek Pokalczuk. ?Noc ukraińskiej poezji i muzyki NON STOP? będzie o tyle wyjątkowa, że zaprezentują się nie tylko poeci, których wiersze trafiły do antologii, ale i tłumacze oraz muzycy elektroniczni: Galina Kruk czy Jurij Zawadzki.

To będzie prawdziwy koktajl rozmaitości: białe wiersze, rymowane, poezja fonetyczna. Zdecydowaliśmy się na anglojęzyczny wariant, bo zaczynamy na dwie godziny przed tym, jak Wrocław obejmie tytuł Światowej Stolicy Książki UNESCO. Chcemy, aby ukraińska poezja stała się zrozumiała dla europejskiego czytelnika.

''LISTY Z UKRAINY'' - SPOTKANIE Z BOHDANEM ZADURĄ, 3 kwietnia, godz. 18. Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2. Wstęp wolny
NOC UKRAIŃSKIEJ POEZJI I MUZYKI NON STOP, 22 kwietnia, godz. 22. Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2. Wstęp wolny.

Dana Wynnycka z zespołu Dagadana:

- W zeszłym roku w naszym zespole pojawiło się dziecko i zaczęliśmy komponować muzykę dla najmłodszych. Pierwszym projektem było napisanie muzyki do książki Tarasa i Mariany Prochaśko ''Gdzie znikło morze". Następnym krokiem było napisanie piosenek na potrzeby dziecięcego internetowego kanału z kosmitą UBU, który przylatuje na Ziemię i uczy się ciekawostek o ludziach oraz ich sposobie życia.

Fot. Mat. prasowe

Dlatego gdy pojawił się pomysł udziału w ''Miesiącu lwowskim'' - jesteśmy zespołem polsko-ukraińskim - pomyśleliśmy o dzieciach. Przygotujemy materiał na trzy weekendy, a każdy będzie poświęcony innej postaci albo wydarzeniu. Za każdym razem odbędą się koncerty i warsztaty - zaprosiliśmy wybitnych artystów z Polski i Ukrainy.

Ola Krawczenko, artystka ze Lwowka, zrobi z dziećmi maski różnych zwierząt z Bukowego Lasu. Będziemy ich uczyć śpiewać piosenki, a Taras i Mariana Prochaśko przeczytają fragmenty z książki przetłumaczone specjalnie na tę okazję. Będziemy też malować pisanki - to dawna tradycja obecna i w Polsce, i na Ukrainie - my wykorzystamy współczesne materiały. Zajęcia poprowadzi także Tomasz Drozdek, który nadaje nowe życie niepotrzebnym przedmiotom i tworzy instrumenty recyklingowe.

Będzie wspólne śpiewanie piosenek i zagadki z kosmitą UBU. Genialna artystka z Poznania, Monika Kuczyniecka, poprowadzi warsztaty animacji i lepienia z plasteliny - wykonane przez dzieci stwory zostaną ożywione. Marta Szwec pomoże dzieciom wykonać z różnych materiałów ludowe lalki-motanki z Ukrainy. Wszystkie wykonane na warsztatach dzieła dzieci zabiorą do domu.

Chcemy też, aby wiosna pozostała z nami jak najdłużej, dlatego zapraszamy na wrocławski rynek, gdzie z przyjaciółmi aktorami zagramy koncert z tradycyjnymi wesniankami i hajiwkami. Poprowadzimy korowodowy taniec, którego idea sięga dawnych czasów - jest prośbą o to, by wiosna przyniosła urodzaj, dobrą pogodę, aby pojawiły się w rodzinach nowe dzieci.

Zagramy też koncert dla dorosłych, na którym zaprezentujemy nasz najnowszy album ''Meridian 68'' nagrany z udziałem gości z Mongolii i Chin.

Pozytywka UA - zajęcia z zespołem Dagadana i gośćmi, 2-3, 9-10, 16-17 kwietnia, Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą lub Uliczka Lwowska (Przejście Garncarskie) - w zależności od pogody. Zapisy na: lviv@wroclaw2016.pl
Koncert Dagadana, 16 kwietnia, godz. 20, Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą. Wstęp wolny.

Fot. Mat. prasowe

Jewhenija Nesterowycz, dziennikarka:

- ''SUMMA'' to projekt projektu, wstęp do teorii, przedmowa do... Gdy zaczynaliśmy ten projekt, myśleliśmy zupełnie o czym innym i każde z nas widziało w naszej wspólnej pracy inny cel. Ale dwie osoby znalazły wyjątkowy sposób rozmowy i zdecydowały się wykorzystać jej tonację dla efektywnego procesu twórczego.

''SUMMA'' w rzeczywistości zaczęła się od długiego wywiadu przeprowadzonego jesienią 2013 roku dla pewnego magazynu, który nigdy nie został opublikowany. Jednak w 2014 roku ów wywiad zdobył drugie miejsce w krajowym konkursie publicystycznym i zaraz potem pojawił się pomysł, by zamienić ten ''dogodny sposób rozmowy'' w jednolity projekt.

Światosław Pomiernacew uznał go za ciekawy i zaprosił nas na rezydencję artystyczną międzynarodowej literackiej korporacji Meridian Czernowitz w Czerniowcach w południowo-zachodniej Ukrainie. I w ciągu trzech tygodni mieszkaliśmy z Jurijem, rozmawialiśmy i wszystko nagrywaliśmy na dyktafon. Warunki były wcześniej omówione, rozmawialiśmy według jakiegoś planu, trzymając się wcześniej ustalonych tematów. I wyszło nam 150 stron dokumentalnego tekstu z prawdziwymi, nie fikcyjnymi postaciami, który później został artystycznie opracowany i skompilowany przez oboje uczestników.

Książka jest sumą rozmów, sumą komunikacji, sumą zasad tego, który mówi, i tego, który pyta. Choć mnie jest tam niewiele jako dziennikarza. Pytający jest tu jedynie uważnym słuchaczem. A Izdryk, jak sam mówi na początku książki, próbuje się przed nim ''wyspowiadać''. Ale w rzeczywistości wykorzystał formę wywiadu, która akurat okazała się dla niego wygodna, by ''przepowiadać''.

Ta książka powstawała z nagranego materiału w trudnym okresie i wszystko to, co działo się na Ukrainie w ciągu dwóch ostatnich lat, znalazło w niej odbicie - choć pozornie w ogóle nie poruszamy w książce tych tematów. Nie należy jej traktować w pełni jako dokumentalnej czy biograficznej, przecież nie chodzi tu o wypytywanie znanego i tajemniczego pisarza o sekrety z jego życia. Mimo to uważam, że nasza książka w swoim sednie jest o wiele bardziej szczera niż zazwyczaj bywa wywiad, nawet wywiad-rzeka.

JURIJ IZDRYK I JEWHENIJA NESTEROWYCZ / PREZENTACJA MULTIMEDIALNEGO PROJEKTU SUMMA, 16 kwietnia, godz. 18. Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2. Wstęp wolny.

WYKŁAD JURIJA IZDRYKA: PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI. CHEMIA MÓZGU, 17 kwietnia godz. 18
Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2. Wstęp wolny.

Koncert DrumTYatr (Jurij Izdryk i Hryhorij Semenczuk), 17 kwietnia, godz. 20, Klubokawiarnia Lwowska Pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2. Wstęp wolny.

Tomasz Sikora z Karbido:

- Zespół Karbido z Wrocławia spotkał Jurija Andruchowycza z Ukrainy na Porcie Literackim. Połączyliśmy tam naszą muzykę z wierszami Jurija. Okazało się, że na tyle nam to dobrze wychodzi, że nagraliśmy płytę. Był 2006 rok. A później nagraliśmy drugą, trzecią i czwartą...

Ale szczerze mówiąc, gdy zakończyliśmy trylogię ''Samogon''/ ''Cynamon'' / ''Absynt'', myślałem, że damy sobie spokój na jakiś czas. Na tyle jednak jesteśmy zaangażowani w sprawy ukraińskie, często tam jeździmy, że wydarzenia na Majdanie w 2014 roku spowodowały, że nagraliśmy kolejną płytę, musieliśmy to wszystko przekuć w muzykę. Więc jeśli po trylogii wyszła czwarta płyta, to może zdarzyć się wszystko.

Na mijającą dekadę patrzymy ze zdziwieniem, bo nie zakładaliśmy, że tyle będzie to trwało. Gdy nagrywaliśmy pierwszą płytę, nie sądziliśmy, że będziemy grać na żywo. Nasz pierwszy koncert w Charkowie spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem, mieliśmy wrażenie, że nasza efemeryda to zupełnie nowa propozycja na ukraińskiej scenie. Zrobiliśmy całą trasę, wyszła płyta po ukraińsku, pojawiła się propozycja, aby wystąpić na festiwalu w Drohobyczu. I tak się potoczyło.

Fot. Mat. prasowe

Na jubileuszowym koncercie postanowiliśmy wrócić do pierwszej płyty ''Samogon''. Niespodzianką będzie sposób, w jaki zostanie przedstawiona.

Koncerty dziesięciolecia gramy pod koniec kwietnia również w Odessie i Kijowie, ale we Wrocławiu będzie o tyle wyjątkowo, że będą tu nasi przyjaciele. Formuła Karbido polega na otwartości. Zagrają więc z nami zaproszeni goście, ale kto - nie zdradzę.

Największą wartością tego projektu jest fakt, że staliśmy się z Jurijem przyjaciółmi - i muzycznie, i prywatnie. Nasze wspólne muzykowanie wypływa w sposób naturalny, z potrzeby. Jurij został członkiem zespołu. Na początku pół żartem, pół serio, mówił, że chciałby zostać wokalistą rockowym. I w sumie mu się udało.
X-LECIE WSPÓŁPRACY: JURIJ ANDRUCHOWYCZ I KARBIDO, 8 kwietnia, godz. 20, Klubokawiarnia Lwowska pod Klepsydrą, Przejście Garncarskie 2, Wrocław. Wstęp wolny.