Były to długie, czteroosiowe pojazdy z 1901 r. To bardzo elegancki model, którego wnętrze wykonano m.in. z mahoniu afrykańskiego i orzecha amerykańskiego. Pierwotnie w oknach wisiały zasłonki. Tramwaj osiągał na początku stulecia ok. 20 km/godz. Wagon posiadał na obu końcach otwarte, niezabudowane pomosty. Motorniczy kierował tramwajem na wolnym powietrzu i dopiero po przebudowie pojazd zyskał dach.
Wagon czteroosiowy Maximum po modernizacji w latach 30. Fotografia ze zbiorów prywatnych
Po 1945 r. zachowało się 49 z 50 wagonów Maximum. Niestety, prawie wszystkie modele zostały zezłomowane na początku lat 60. i. Cudem na ogródkach działkowych zachował się tylko jeden wagon.
Projekt renowacji tramwaju wygrał w budżecie obywatelskim w 2013 r.; na razie udało się wyremontować nadwozie. Koordynatorem przebudowy był historyk transportu Tomasz Sielicki.
232 sztuki najpopularniejszych przedwojennych wrocławskich tramwajów wyprodukowane zostały w drugiej połowie lat 20. przez wrocławskie fabryki, na czele z zakładami Linke-Hoffman-Werke (potem Pafawag, dziś Bombardier).
Pojazdy osiągały prędkość 40 km/godz., o wiele większą niż poprzednicy. Część okien można było podnieść do połowy, co zapewniało dobrą wentylację w lecie.
Po wojnie zostało ok. 180 tramwajów. Podobnie jak Maximum, były to pojazdy dwukierunkowe. Miały siedzenia wyłożone aksamitem. Na końcu trasy konduktor jednym ruchem mógł zmienić kierunek oparć. Po wojnie jednak aksamit zastąpiono drewnem.
KAMILA KUBAT
Standardy wycofano dopiero w 1977 r., po ponad pół wieku eksploatacji. Dzisiaj można przejechać się tramwajem - po ulicach Wrocławia jeżdżą kawiarenka 'Baba Jaga' i tramwaj 'Juliusz', choć ich wygląd znacznie odbiega od oryginalnego.
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Pierwszym tramwajem polskiej produkcji, który pojawił się w mieście, był tramwaj N z chorzowskiej fabryki Konstal. Litera N, którą odnajdziemy w wielu tramwajach tego typu, oznacza 'znormalizowany'
Konstal N powstał na bazie niemieckiego 'tramwaju wojennego'. Konstrukcja miała być możliwie prosta i tania. Jeździł po wrocławskich ulicach od 1956 r. do 1991 r.
Konstal 4N. Fotopolska.eu
N-ki były przebudowywane jeszcze w latach 60. Dzwonek uruchomiany przez motorniczego nogą został zastąpiony przez elektryczny. Pojawiły się też lusterka. Zamontowano również automatyczne drzwi (wcześniej były otwierane przez konduktora), a także awaryjne hamulce szynowe.
TOMASZ PIETRZYK
Zachowany tramwaj N, zwany 'Enusią', wyremontowany został przez Klub Sympatyków Transportu Miejskiego. Tramwaj można wynająć na przejażdżkę, z której zyski idą na renowację zabytkowych tramwajów.
Przełomem na wrocławskich torach był przegubowy tramwaj 102N, który Konstal dostarczał od 1969 r. Był to pierwszy we Wrocławiu tramwaj wielkopojemny (32 miejsca siedzące i 153 stojące), a także szybkobieżny. Mógł osiągać bowiem prędkość powyżej 80 km/godz.
Do Wrocławia, prócz dwóch wagonów typu 102N dostarczana była wersja pochodna 102Na, z bardziej obłym kształtem, a także wersja 102Nd. Łącznie MPK otrzymało 104 sztuki 'stodwójek'.
Klub Sympatyków Transportu Miejskiego
Charakterystyczne przeguby były bardzo popularne wśród dzieci. Same tramwaje były jednak krytykowane za zbyt niskie ustawienie siedzeń (najpierw wykonane z dermy, potem plastikowe). Zbyt wysoka osoba stojąca z kolei nie widziała miasta, gdyż górna krawędź okna była stosunkowo nisko.
Fot. Klub Sympatyków Transportu Miejskiego
Wielu wrocławian pamięta tramwaje 102N - ostatnie wycofano z eksploatacji dopiero w 2011 r. Klub Sympatyków Transportu Miejskiego zachował też jeden egzemplarz, który wyremontował.
W 1975 r. pojawił się tramwaj Konstal 105N, do dzisiaj najpopularniejszy model tramwaju we Wrocławiu. Początkowo zyskał sobie uznanie pasażerów m.in. dzięki dużym oknom. Charakterystyczne jest to, że drugi wagon też ma silnik - można go odczepić i pojedzie sam. Pojedyncze wagony jeździły dawniej np. na linii 16.
Był to pierwszy model, w których nie było piasecznic czyli zbiorników z piaskiem, wysypywanym na tory w razie deszczu i śniegu. Zamontowano bowiem system antypoślizgowy.
Fotopolska.eu
Stopiątki, już od lat 90., uznawane za przestarzałe, od 2003 r. były modernizowane. Wymieniano nie tylko pulpit motorniczego, ale także siedzenia czy drzwi. Z uwagi na plastikowe wykończenie czoła, te składy są przez motorniczych nazywane 'trabantami'.
Pierwszym powojennym wyprodukowanym we Wrocławiu (przez zakłady Protram) jest tramwaj 204WrAS. Niestety, nadal był to pojazd wysokopodłogowy.
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Nowoczesność kryła się za to w środku. Zainstalowano silniki asynchroniczne, które umożliwiły odzyskiwanie energii hamowania z powrotem do sieci. Umożliwia to również szybsze przyśpieszanie i bardziej dynamiczną jazdę.
Zupełną nowość wprowadziły dopiero tramwaje 205WrAS, również wyprodukowane przez Protram. Po raz pierwszy we Wrocławiu pojawił się pojazd szynowy z częścią niskopodłogową (która zajmuje 22 proc.). Znajduje się w niej sześć miejsc siedzących, a także miejsce na wózek dziecięcy czy dla osoby niepełnosprawnej.
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Tramwaje Protram 205 pojawiły się we Wrocławiu w grudniu 2006 roku. Obecnie MPK eksploatuje 26 takich pojazdów.
Rewolucją na wrocławskich torach było pojawienie się skód 16T w 2006 r. Był to tramwaj zupełnie nowy: w większości niskopodłogowy, a także pojemny (174 miejsca stojące i aż 69 siedzących).
Fot. Natalia Dobryszycka / AG
Przez brak użycia tzw. skrętnych wózków tramwaje pokonują łuki nieco wolniej. Za to na odcinku prostym błyskawicznie osiąga prędkość maksymalną. Wagon jest w stanie przejechać kilkadziesiąt metrów bez prądu, co pozwala np. odblokować skrzyżowanie w razie awarii trakcji.
Fot. Łukasz Giza / AG
Wygląd wagonu zaprojektowany został przez biuro Porsche Design. Na początku, przez pięć lat od zakupu, tramwaje jeździły na liniach 6 i 7; teraz pojawiają się w całym mieście.
Dużą zmianą dla pasażerów przyniósł kolejny model skody dla Wrocławia - 19T. W tym pojeździe pojawiła się bowiem klimatyzacja w przedziale pasażerskim (wcześniej cieszyć się nią mogli tylko motorniczowie).
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Te tramwaje były zamówione z okazji projektu tzw. tramwaju plus. Są dwukierunkowe, by móc obsługiwać nowo zbudowane krańcówki na Gaju i Kozanowie. Obsługują głównie linie tramwajowe nr 31, 32 i 33.
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Najnowocześniejszym pojazdem na wrocławskich zajezdniach jest pesa twist. To pierwszy w pełni niskopodłogowy tramwaj, oczywiście wyposażony w klimatyzację i monitoring.
TOMASZ PIETRZYK
Zainstalowano też np. system zapachowy. Jest zamontowane również podświetlenie wejść, które zwiększa bezpieczeństwo przy wsiadaniu do pojazdu.
TOMASZ PIETRZYK
Pesy Twist pojawiły się m.in. na liniach: 3, 5, 23 i 33.
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w 2014 r. dostało dofinansowanie z Unii Europejskiej, za które chciało kupić kilkanaście tramwajów. Przeprowadziło przetarg, który wygrała bydgoska Pesa ze swoim modelem Twist. Okazało się jednak, że fabryka jest mocno obciążona zamówieniami i może dostarczyć do końca roku zaledwie osiem sztuk.
TOMASZ PIETRZYK
Dlatego MPK przeprowadziło drugi przetarg. Wystartowała w nim tylko poznańska firma Modertrans, która zaoferowała tramwaj Moderus Beta, wzorowany w konstrukcji na znanym z naszych ulic pojeździe Konstal 105.
TOMASZ PIETRZYK
Moderusy po raz pierwszy na wrocławskie tory wyjechały w grudniu 2015 r. Ich zakup krytykowały ruchy miejskie, które wskazywały na to, że tramwaj nie jest w pełni niskopodłogowy.
TOMASZ PIETRZYK
Zalety tramwajów zachwalał Patryk Wild, były już wiceprezes MPK. - Jest wyposażony w klimatyzację, gniazdka USB, system zapachowy - wyliczał. Wild podkreślił, że nie jest to pojazd klasy pesy twist. - Jest jednak prawie dwa razy tańszy, a 25 proc. niskiej podłogi jest wystarczające dla niepełnosprawnych.
Przetarg na kolejne moderusy został rozpisany w 2017 r.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze