Duszniki-Zdrój to miasto uzdrowiskowe w powiecie kłodzkim. Jego korzenie sięgają przełomu X i XI wieku, a pierwsze wzmianki o tutejszych źródłach leczniczych pochodzą z XV wieku. Potem rozwijało się tu hutnictwo żelaza, handel oraz przemysł tkacki i papierniczy. Z czasów świetności tego drugiego pochodzi młyn papierniczy. Działa do dziś i w nim mieści się Muzeum Papiernictwa.
Jest największym w Polsce producentem papieru czerpanego. Odwiedza je rocznie około 70 tys. osób.
Papiernictwo w Dusznikach datuje się na okres sprzed 1562 roku, gdy powstały pierwsze zabudowania papierni. W 1601 roku powódź zniszczyła część z nich. Cztery lata potem Gregor Kretschmer odbudował młyn i wznowił czerpanie papieru. Okres świetności młyna to XVII i XVIII wiek. Wówczas papiernicy unowocześniali produkcję, a budynek stał się jednym z najpiękniejszych obiektów przemysłowych w Europie.
Ozdoby w kształcie rozet i półrozet nad oknami od zachodu i północy oraz osłony dachowe w kształcie ślimacznic są niespotykane w żadnym innym młynie papierniczym. Podobnie jak malowidła ścienne w mieszkaniach dawnych papierników. Pięciokondygnacyjny młyn i sześciokondygnacyjna suszarnia były w XVIII wieku jednymi z najwyższych budynków w Dusznikach.
W XIX wieku młyn podupadł. Ratując go w 1905 roku, właściciel Karl Wiehr zainstalował maszynę do wytwarzania tektury. W 1939 roku papiernię sprzedano miastu z myślą o stworzeniu tu muzeum.
Po zakończeniu II wojny światowej Duszniki-Zdrój znalazły się na terenie Polski. Papiernię przekazano fabryce papieru w Młynowie. Jej dyrektor zaczął remont budynku, ale jego śmierć przerwała prace.
Kolejny remont zaczął się w 1962 roku i trwał cztery lata. Urządzano też muzeum papiernictwa: zaczęły napływać m.in. rzeźbione matryce do druku tapet, sita czerpalne, modele maszyn, prasy papiernicze, meble i gabloty. Teodor Chojnowski skompletował i wyremontował urządzenia potrzebne do uruchomienia czerpalni.
Pierwszą część muzeum otwarto 26 lipca 1968 roku. Pokazową produkcję papieru czerpanego uruchomiono w 1971 roku, drukarnię typograficzną trzy lata później, a po kolejnych dwóch latach nową ekspozycję przedstawiającą wyroby polskiego przemysłu papierniczego.
W 1995 roku organizatorem muzeum zostało Ministerstwo Gospodarki. Cztery lata później przekazano je Dolnośląskiemu Urzędowi Marszałkowskiemu.
W 2011 roku młyn zyskał status pomnika historii. W 2013 roku placówkę wpisano do Państwowego Rejestru Muzeów. W 2019 roku Ministerstwo Kultury zgłosiło kandydaturę młyna do listy UNESCO.
Dziś w młynie wciąż wyrabia się papier. Papiernicy zanurzają sita w kadzi i odciskają zaczerpniętą warstwę masy na chłonącej wodę przekładce. Tak powstaje każdy arkusz. Zwiedzający mogą zobaczyć proces na żywo, a uczestnicząc w warsztatach, można samemu wyczerpać swoją kartkę. Są też inne zajęcia dla dzieci i dorosłych.
Wiodącym tematem wystaw stałych jest historia papieru i jego wytwarzania na świecie, w Polsce i na Śląsku. Zapoznamy się tu też z historią druku, polskiego pieniądza papierowego i ze sztuką papieru. Podstawą muzealnej kolekcji jest największy w kraju zbiór arkuszy z filigranami (znakami wodnymi), wytwarzanymi od XVI do XXI wieku. Warto tez obejrzeć urządzenia do badania właściwości papierów i wyrobów papierowych z pierwszej połowy XX wieku. To jeden z najstarszych i największych tego typu zbiorów w Europie.
Muzeum gromadzi też arkusze barwione historycznymi technikami, formy czerpalne, urządzenia papiernicze, ekslibrisy, dokumenty, banknoty i papiery wartościowe oraz muzealia związane z historią młyna i miasta. Istotnym przedmiotem badań są dawne techniki zdobienia papierów - znajdziemy tu jeden z największych w Polsce zbiorów obiektów związanych z tą dziedziną. W kręgu zainteresowań pracowników są też badania nad papiernictwem i przemysłem papierniczym na ziemiach polskich. Największe dotąd zrealizowane projekty dotyczyły papiernictwa ze Śląska z XIX i pierwszej połowy XX wieku, czasów PRL-u i branży papierniczej w Polsce do wejścia kraju do Unii Europejskiej.
W planach jest przystosowanie muzeum do przyjęcia większej liczby zwiedzających, rewitalizacja czerpalni i stworzenie międzynarodowego ośrodka informacji o młynach papierniczych ze świata.
Placówka organizuje plenery artystyczne dla studentów i uczniów, a w ostatni lipcowy weekend festyn Święto Papieru. Muzeum angażuje się m.in. w Noc Muzeów, Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego czy WOŚP. Pojawiło się też na Przystanku Woodstock.
Dusznicki młyn często odwiedzają polscy i zagraniczni artyści, odbywały się tu międzynarodowe kongresy, a w 2011 roku muzeum było głównym organizatorem dolnośląskiej inauguracji Polskiego Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Wśród wydawnictw są m.in. monografie zakładów papierniczych, rocznik naukowy i album „Młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju”.
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat w organizowanym przez Ministerstwo Kultury konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku dusznickie muzeum zdobyło aż 9 nagród i wyróżnień. W 2004 roku zostało zakwalifikowane do finału nagrody Europejskie Muzeum Roku, a pięć lat później Polska Organizacja Turystyczna zaliczyła je do grupy najlepszych produktów turystycznych kraju.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze