W kwarantannie wzrasta przemoc domowa. Czy polskie władze to zauważą?

Sprawcy mają ofiary pod kontrolą

Powagę sytuacji widzą wszelkie instytucje, organizacje, ośrodki wspierające ofiary przemocy. Podkreślają, że wzrost widoczny jest na dwóch płaszczyznach. Po pierwsze, nasila się przemoc w domach, w których już była.

– Bo sprawcy czują się pewniej, są bardziej bezkarni, bo ofiary są bardziej przez nich kontrolowane, spędzając 24 godziny na dobę pod jednym dachem. I wreszcie, bo sprawcy wskutek kwarantanny przerwali terapię i mają większy problem z kontrolowaniem agresywnych zachowań – wylicza Żbikowska.

Po drugie, przemoc pojawia się w domach, w których do tej pory nie było problemu. Dlaczego? Bo pojawił się stres, widmo utraty pracy, pogorszenie sytuacji ekonomicznej, bo nagle życie się zmieniło diametralnie.

– Dla przykładu – mówi Żbikowska – w Opolu w ubiegłym tygodniu na 12 założonych Niebieskich Kart 10 było właśnie z nowymi kartami z tzw. bezproblemowych dotąd rodzin.

Do organizacji "HumanDoc" zwrócili się też psychologowie, którzy zawiązali współpracę w ramach grupy „Psychologowie dla społeczeństwa”, chcąc wspierać osoby nieradzące sobie w sytuacji kwarantanny. Jako jeden z głównych problemów wskazują właśnie przemoc.

W najgorszej sytuacji są dzieci i młodzież, które zgodnie z aktualnymi przepisami nie mogą samodzielnie opuścić domów, tj. są skazani na łaskę lub niełaskę sprawców przemocy, w tym przemocy seksualnej.

– Przemoc domowa w cieniu kwarantanny to bardzo poważny problem – mówi Barbara Leszczyńska, kierowniczka Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Opolu, który od lat współpracuje z Fundacją „HumanDoc”.

– Doświadczenie podpowiadało mi, że podczas izolacji problem tylko się nasili, i niestety, moje obawy się potwierdziły. Po pierwszych dniach zaskoczenia nową sytuacją doszło do rozprężenia i sprawcy przemocy domowej uznali, że są bezkarni. Z drugiej strony odbieramy także zgłoszenia z zupełnie nowych środowisk, od rodzin, które wcześniej nie zmagały się z tym problemem, a teraz, zamknięci i odseparowani od „życia codziennego”, w obliczu narastających obaw ekonomicznych, wzrasta w nich frustracja, która zmienia się w agresywne zachowania.

Policja twierdzi, że czuwa

W związku z sytuacją zmienia się podejście do tematu. – Ośrodki, instytucje, telefony wsparcia w coraz większym stopniu przechodzą nie tylko na kontakty telefoniczne, ale mailowe, bo ofiary uwięzione ze sprawcami w mieszkaniach nie mogą swobodnie rozmawiać. I to jest potrzebne, ale niewystarczające – zauważa Żbikowska.

Tymczasem policja apeluje o zgłaszanie spraw pod nr 122. – Ale z uwagi na stały kontakt sprawcy z ofiarą często niemożliwe jest wykonanie telefonu. Dlatego policja też powinna uruchomić doraźny kontakt mailowy, na który ofiary mogą bezpiecznie, łatwo i skutecznie zgłosić sprawy. Apelujemy o to do policji od ubiegłego tygodnia.

Organizacja stworzyła petycję, gdzie zbierane są podpisy pod wnioskiem o stworzenie takiej alternatywy dla osób dotkniętych przemocą (jest na stronie humandoc.pl).

Katarzyna Urawska ze Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie prowadzonego przez Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie Akson we Wrocławiu: - Ofiary przemocy mogą mieć utrudniony kontakt z nami przez obowiązującą kwarantannę. Być może kobiety czy mężczyźni dotknięci przemocą nie chcą w tej chwili korzystać z naszego ośrodka, bo boją się zarażenia, bowiem będą tu mieli kontakt z innymi ludźmi. Ale my cały czas działamy. Telefon jest czynny od 9.0 do 21.00, obsługujemy e-mail. Jeśli ktoś nie może skorzystać z tej drogi, może wejść do nas podczas wyjścia do sklepu - zapewnia.

Tymczasem policja odpowiada, że ilość Niebieskich Kart założonych w tym roku spadła nie tylko w stosunku do analogicznego okresu 2019 roku, ale i w stosunku do lutego.

W marcu 2019 roku założono ich w kraju 6373, a w marcu 2020 roku – 5307. W lutym 2020 roku, a więc jeszcze przed kwarantanną, było ich 5701. – Policja reaguje na każdy sygnał mogący świadczyć o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego – odpowiada rzecznik prasowy komendanta głównego policji insp. Mariusz Ciarka.

– Rozumiemy, że ograniczenia i obostrzenia dotyczące pozostawania w domu mogą generować dodatkowe napięcia i trudne sytuacje w domach, w których dochodzi do przemocy domowej. Reagujemy na każde zgłoszenie. Prosimy także, aby sąsiedzi i inne osoby, które mają wiedzę o takich sytuacjach, zgłaszały je nam. Zdajemy sobie sprawę, że przemoc w rodzinie niejednokrotnie ukryta jest w czterech ścianach. Wiedza o takich sytuacjach pozwoli nam działać. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, będziemy szukali, w porozumieniu z innymi instytucjami, sposobów rozwiązania trudnych sytuacji.

Rzecznik policji podkreśla też, że obowiązywanie w kraju stanu epidemii w związku z zagrożeniem wirusem SARS – CoV-2 nie zwalnia policjantów z obowiązku wykonywania obowiązków określonych w ustawie z dnia 6 kwietnia o policji. – Wobec czego przeprowadzanie interwencji związanych z przemocą w rodzinie, nawet wobec osób objętych kwarantanną, realizowane jest cały czas, obecnie z zachowaniem szczególnych środków ostrożności i zastosowaniem wytycznych głównego inspektora sanitarnego MSWiA dla policji w tym zakresie – podkreśla insp. Ciarka.

HumanDoc działa i proponuje

Fundacja „HumanDoc” proponuje też kolejne działania. Właśnie rozpoczęła szkolenia online dla psychologów z grupy „Psychologowie dla społeczeństwa” z tematu przemocy domowej, by umieli wesprzeć ofiary przemocy domowej i wiedzieli, gdzie je przekierować. – Każdy psycholog, nauczyciel, pedagog, czyli osoba, do której zwracają się po pomoc osoby doświadczające przemocy, może skorzystać z naszego szkolenia online za darmo – mówi Izabela Żbikowska. – Należy do nas napisać. Szkolenia będą ustalane w momencie, gdy zbierze się kolejna grupa. Jutro przeszkolimy kolejne 80 osób.

Fundacja rozpocznie też w tym tygodniu działania polegające na uwrażliwianiu na problem nauczycieli. Często są oni jedynymi osobami w tej chwili, które mają z osobami zamkniętymi w domach jakikolwiek kontakt.

HumanDoc przeanalizowała też sytuację w innych krajach europejskich. – Na przykład brytyjska minister spraw wewnętrznych przypomina, że ofiary mają prawo do łamania kwarantanny – wymienia Żbikowska. – We Francji ustanowiono specjalne hasło dla kobiet, które będąc pod kontrolą oprawcy, mogą wezwać pomoc, nawet robiąc zakupy w aptece.

- Obawiam się, że sygnały zaczną napływać po zakończeniu kwarantanny. Wtedy przekonamy się, jaka była skala zjawiska - mówi Katarzyna Urawska.

Koronawirus w Polsce. Potwierdzone przypadki zakażenia

NFZ prowadzi całodobową infolinię, na którą można dzwonić z wszelkimi wątpliwościami i pytaniami dotyczącymi koronawirusa: 800 190 590. Na naszych mapach znajdziecie lokalizacje przypadków koronawirusa w naszym kraju i poza jego granicami.

O koronawirusie bez sensacji i paniki. Zapisz się na codzienny newsletter: Koronawirus w skrócie