Dzięki dobrym trasom rowerowym nie tylko wygodnie zwiedzimy Zgorzelec i Görlitz, ale też okolicę tych miast.
* Dworzec kolejowy Zgorzelec Ujazd:
Budowę dworca dla stacji Moys (dzisiaj Zgorzelec Ujazd) rozpoczęto w 1876 roku. Był to drugi dworzec dla Görlitz i jedyny kolejowy na prawym brzegu rzeki, na obrzeżach wschodniej części miasta. Dzisiaj to stacja graniczna, którą Dolny Śląsk wita przyjeżdżających z Niemiec i żegna opuszczających Polskę, a przy tym przykład rzadko spotykanej na Dolnym Śląsku stacji widłowej, którą tworzą dwie sekcje: węgliniecka i lubańska, biegnące po obu stronach niewielkiego budynku dworcowego. Tuż przed wiaduktem kolejowym na Nysie Łużyckiej obie linie łączą się w jedną, prowadzącą do dworca w Görlitz.
Z dworca wyjeżdżamy w kierunku wschodnim, aleją kasztanową, na końcu której skręcamy w prawo. Tuż za torami kolejowymi ponownie skręcamy w prawo (przed budynkiem szkoły ponadgimnazjalnej im. E. Plater) i jedziemy w kierunku zachodnim, wzdłuż wiaduktu kolejowego na Nysie Łużyckiej.
* Wiadukt kolejowy na Nysie Łużyckiej:
Został zbudowany w latach 1844-1847 przez architekta Gustava Kießlera. Jest jednym z czterech najdłuższych mostów kamiennych w Polsce i najdłuższym w Niemczech. Ma 448 m długości i jest krótszy od mostu w Bolesławcu (519 m), ale od niego wyższy (maksymalnie 35 m nad lustrem wody).
Wzorowany na kamiennych mostach rzymskich wyglądem przypomina akwedukt. Cechują go lekkość, prostota i elegancja formy. Konstrukcję nośną tworzą przyczółki kamienne oraz 30 przęseł łukowych opartych na 27 kamiennych i 2 betonowych filarach. Za budulec posłużyły miejscowy granit i cement sprowadzany aż z Anglii i Tarnowskich Gór. Środkowe przęsła, wysadzone przez wycofujących się Niemców w maju 1945 r., odbudowano jeszcze w tym samym roku. Obecnie to most graniczny, wchodzący w skład europejskiego korytarza transportowego E 30.
Jadąc wzdłuż wiaduktu, dojeżdżamy do gruntowej drogi rowerowej, która biegnie w kierunku południowym i prowadzi przez park Ujazdowski.
* Park Ujazdowski:
Zarządzany przez Lasy Państwowe park krajobrazowy, rozciągający się od mostu kolejowego na Nysie Łużyckiej daleko na południe. Obejmuje tereny leżące za rzeką Czerwona Woda i stanowiące europejski obszar chroniony „Natura 2000”. Przed wojną północna część parku nosiła nazwę Jägerwäldchen i służyła wojsku, które miało tu swoje strzelnice.
Przy ścieżce spacerowej jest kamień upamiętniający tragiczną śmierć żołnierza Królewskiego Pruskiego Batalionu Jegrów, który utonął w tym miejscu.
Po drodze mijamy malownicze rozlewiska Nysy. Droga prowadzi nas do ul. Francuskiej, gdzie łączy się ze ścieżkami rowerowymi prowadzącymi w kierunku południowym. Przejeżdżamy mostek na rzece Czerwona Woda. Znajdujemy się w części miasta Ujazd (przed wojną majątek Moys). Po prawej stronie, w głębi widoczne są zabudowania przypominające pałac.
* Barokowy dworek rodziny Raschke:
Dworek z 1730 roku z charakterystycznym czterospadowym dachem, zwieńczonym wieżyczką z iglicowym hełmem. W narożniku budynku, na wysokości pierwszego piętra jest zegar słoneczny. Pierwszym właścicielem dworu był Daniel Friedrich Wilhelm Raschke, członek Saksońskiej Rady Wojennej, toteż gościli tu król pruski Fryderyk I, książę Wilhelm Hohenzollern czy pruski kanclerz Karol August von Hardenberg. W 1759 roku dwór odziedziczył Salomon Friedrich Lingke. Do 1896 roku budynek był siedzibą jego rodu, później nabyło go miasto Görlitz.
Mijamy dwór i, jadąc prosto, dojeżdżamy do ul. Orzeszkowej. Skręcamy w prawo i po kilku metrach w lewo. Wjeżdżamy w aleję Ujazdowską. Cały czas poruszając się drogą rowerową, jedziemy w kierunku Europejskiego Centrum Pamięć Edukacja Kultura przy terenie byłego niemieckiego obozu jenieckiego Stalag VIII A.
* Europejskie Centrum Pamięć Edukacja Kultura
Na styku gmin wiejskiej i miejskiej Zgorzelec, tuż obok terenu byłego Stalagu VIII A, znajduje się Europejskie Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura. To jedyny tego typu projekt na obszarze Euroregionu Nysa. I miejsce szczególne, dedykowane pamięci, ale też nauce i kulturze, włączonym w proces uwrażliwiania, uświadamiania i edukacji historycznej, które łączy funkcje Narodowego Miejsca Pamięci, ośrodka kultury i placówki edukacyjnej.
Postacią, która spaja dwa światy – okres II wojny światowej, naznaczony cierpieniem i śmiercią jeńców Stalagu VIII A, oraz czasy współczesne – jest Olivier Messiaen, francuski kompozytor, który w obozie spędził dziewięć miesięcy. W tym czasie ukończył wspomniane już dzieło „Kwartet na koniec czasu”, które weszło na trwałe do kanonu historii muzyki poważnej XX w.
Zwiedzanie obiektu i oprowadzanie po pozostałościach Stalagu możliwe są po uprzednim umówieniu telefonicznym.
* Stalag VIII A
To niemiecki obóz jeniecki dla szeregowych i podoficerów, utworzony już w sierpniu 1939 roku w Görlitz Moys (dzisiejszy Zgorzelec Ujazd). Początkowo mieścił się przy drodze do Lubania (Leopoldshainerstraße) i miał charakter przejściowy (Durchgangslager). Przetrzymywano w nim pierwszych jeńców polskich, zmuszając ich do budowy właściwego obozu. Szacuje się, że od 1939 do 1945 r. przez Stalag VIII A przeszło łącznie ok. 120 tys. jeńców różnych narodowości, w tym: Polacy, Belgowie, Francuzi, Jugosłowianie, jeńcy brytyjscy i radzieccy, Włosi, Słowacy i Amerykanie.
Ze Stalagu kierujemy się na południe, jadąc ścieżką rowerową wybudowaną w ramach projektu Przygoda z Nysą i ciągnącą się wzdłuż brzegu Nysy Łużyckiej, dojeżdżamy do Centrum Rekreacyjno-Turystycznego w Radomierzycach. Droga pieszo-rowerowa, po której się poruszamy, biegnie przez malownicze obszary przyrodnicze objęte programem ochrony przyrody „Natura 2000”.
* CRT Radomierzyce
Centrum Rekreacyjno-Turystyczne w Radomierzycach to miejsce, gdzie każdy może zasięgnąć informacji na temat walorów turystycznych Gminy Zgorzelec. Centrum powstało w wyniku realizacji Transgranicznego projektu „Przygoda z Nysą” i oferuje: wiatę grillową na ok. 60 osób, plac zabaw, kiosk informatyczny, boisko z piaskiem do gry w plażową piłkę siatkową i nożną oraz duży parking. W CRT można również wypożyczyć ponad 30 rowerów i odbyć wspaniałe wycieczki po okolicy po stronie polskiej, niemieckiej i czeskiej lub wypożyczyć kajaki. W sezonie od maja do września centrum organizuje niedzielne spływy kajakowe Nysą Łużycką.
Budynek pełni też rolę centrum konferencyjnego z salą na 50 osób oraz pełnym zapleczem sanitarnym. Wszystko to czyni z CRT niezwykle atrakcyjną bazę wypadową oraz miejsce spotkań, organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych czy sportowych.
Spod centrum kierujemy się na zachód i przekraczamy granicę państwa mostem nad Nysą Łużycką.
Na niemieckim brzegu poruszamy się w kierunku północnym, szlakiem rowerowym Odra – Nysa. Na wysokości Tauchritz zjeżdżamy na Szlak rowerowy „Wokół jeziora Berzdorf”, który umożliwia objechanie jeziora dookoła (18 km). My proponujemy krótszą trasę, prowadzącą prawym brzegiem zbiornika do plaży północnej (Nordstrand). Po drodze miniemy znajdującą się w Hagenwerde pamiątkę z niedawnej przeszłości tego miejsca.
* Jezioro Berzdorf
Jedna z najmłodszych i najpopularniejszych całorocznych atrakcji Görlitz, powstała w ostatnim dziesięcioleciu dzięki renaturyzacji wyrobiska zamkniętej kopalni odkrywkowej. Jezioro o powierzchni blisko 1000 ha i głębokości sięgającej 72 metrów to piąty co do wielkości zbiornik wodny w Saksonii i jedno z ulubionych miejsc wypoczynku mieszkańców polsko-niemiecko-czeskiego pogranicza. Żeglarstwo, surfing, pływanie, jazda na rowerze lub rolkach, nordic walking, spacery lub po prostu plażowanie np. na jednej z urządzonych plaż: surowszej północnej lub południowej (BlaueLagune), wysypanej białym nadmorskim piaskiem – każdy znajdzie tu coś dla siebie.
* Kombajn górniczy
Ogromna koparka czerpakowa w Hagenwerder to ciekawa pamiątka liczących ponad 250 lat tradycji górniczych Górnych Łużyc. Ten zabytek techniki pochodzi z 1961 roku, ma 75 m długości i 33,5 wysokości. Od maja do października można go zwiedzać z niemieckim przewodnikiem po uprzednim umówieniu się..
Jadąc ścieżką wzdłuż prawego brzegu jeziora, można podziwiać widoki, w tym górującą nad okolicą charakterystyczną sylwetkę Landeskrone. To stożek wulkaniczny wznoszący się na wysokość 420 m n.p.m. Na trasie przejazdu znajdują się liczne punkty gastronomiczne i restauracje oraz place zabaw dla najmłodszych.
Przez plażę północną (Nordstrand) wyjeżdżamy z powrotem na szlak rowerowy Odra – Nysa i, w dalszym ciągu kierując się na północ, ruszamy w stronę śródmieścia/starego miasta. Cała trasa jezioro – stare miasto liczy ok. 10 km.
Po odcinku prowadzącym przez przedmieścia droga wraca na brzeg Nysy Łużyckiej. Dojedziemy nią do Obermühle (Górnego Młyna), wcześniej jednak miniemy górujący nad okolicą punkt widokowy Weinberg z widoczną wśród drzew drewnianą wieżą. Na wzniesieniu znajdują się, niewidoczne ze ścieżki, atrakcje Parkreisebahn, parkowa kolejka wąskotorowa i browar Landskron Görlitz, dla których warto zboczyć z trasy.
* Landskron Brauerei
Przedsiębiorstwo założone w 1869 roku jest jednym z najstarszych niemieckich browarów. Wciąż warzy kilka rodzajów doskonałej jakości piw, bazując na 140-letniej tradycji. W historycznych murach browaru kwitnie jednak nie tylko sztuka piwowarska, ale także życie kulturalne i towarzyskie. Otwarta w 1872 roku sala LandskronKULTurBRAUEREI to popularne miejsce spotkań, wystaw czy koncertów. Browar można też zwiedzać.
Po zwiedzeniu browaru i ewentualnej przejażdżce kolejką wracamy do podnóża wzniesienia, na trasę rowerową. Jadąc zacienioną ścieżką, mijamy wyspę na Nysie i przejeżdżamy pod znanym nam już wiaduktem kolejowym, dojeżdżając do Górnego Młyna (Obermühle).
* Obermühle
To jeden z trzech wielkich młynów wodnych na Nysie Łużyckiej, ale jedyny w jej górnym biegu. Jego powstanie datuje się na 1305 r., ale dzisiejsze zabudowania pochodzą z roku 1830. Ciekawa historia młyna obrazuje w pigułce przemiany społeczno-polityczne zachodzące w tej części Niemiec. Od 1999 r. działa jako obiekt turystyczny z pensjonatem, restauracją oraz wypożyczalnią łodzi i kajaków. Jego atrakcją są warzone na miejscu piwo oraz wycieczki łodzią na znajdująca się nieopodal wyspę na Nysie.
Z młyna kierujemy się dalej na północ. Ścieżka rowerowa zaprowadzi nas do rynku starego miasta.
* Dolny Rynek (Untermarkt) i Ratusz
To najważniejsza część Starego Miasta w Görlitz, a zarazem jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych staromiejskich zespołów architektonicznych Niemiec. Warto go zwiedzić, pozostawiając rower w Punkcie Informacji Turystycznej przy ul. Brackiej (Brüderstrasse). Szczególnej uwadze polecamy zegary na wieży ratuszowej i schody ratuszowe, dom halowy z „łukiem szeptów”, kamienicę Schönhof mieszczącą Muzeum Śląskie, Dom Barokowy i znajdujące się tam muzeum, zegary słoneczne Scultetusa na aptece.
Z rynku ulicą Nyską (Neißestrasse) zjeżdżamy do mostu Staromiejskiego i wracamy do Zgorzelca.
* Most Staromiejski
Najpóźniej odbudowany spośród trzech łączących obecnie brzegi Nysy Łużyckiej mostów, który dla mieszkańców jest materialnym symbolem proklamacji Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz podpisanej w 1998 r. jako wyraz porozumienia, przyjaźni i ponownego zrastania się podzielonego miasta. Przez most Staromiejski prowadzą ważny europejski szlak kupiecki i kulturowy Via Regia oraz dwa szlaki pątnicze: Wielkopolska i Dolnośląska Droga św. Jakuba, które łączą się z europejską siecią Camino de Compostela. Na moście rozpoczyna się też Ekumeniczna Droga Pątnicza (ÖkumenischerPilgerweg) prowadząca do Vacha na granicy Turyngii i Hesji.
* Przedmieście Nyskie
Zakończona w 2004 roku odbudowa mostu stała się także impulsem do zmian, jakie nastąpiły na polskim brzegu Nysy, gdzie niedługo po rozpoczęciu budowy kładki ruszyły pierwsze prace związane z rewitalizacją miasta. Przywróciły one dawną urodę najstarszej, historycznie ukształtowanej części Zgorzelca – Przedmieściu Nyskiemu. Dzisiaj to reprezentacyjny, turystyczno-rekreacyjny fragment miasta przyciągający gości ciekawą ofertą gastronomiczną, handlową i kulturalną. I piękna wizytówka Zgorzelca oraz ulubione miejsce spotkań mieszkańców obu nadnyskich miast i ich gości. Uwadze turystów polecamy tutaj szczególnie dwa punkty:
* Młyn Trójkołowy z ceramiczną płaskorzeźbą WAZE
Najstarsza budowla nad Nysą Łużycką, wzmiankowana w źródłach już w 1273 roku. Przez wieki wielokrotnie przebudowywany, od połowy lat 90. jest siedzibą restauracji Piwnica Staromiejska. W 1938 roku wzniesiono obok niego wysoki spichlerz przypominający wieżę obronną.
Zdobiąca go barwna płaskorzeźba ceramiczna, przedstawiająca głowę kobiety, to kolejny symbol Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz. Dzieło nosi nazwę WAZE (skrót: Wyraz Artystyczny Zjednoczonej Europy) i zostało zaprojektowane przez mieszkającego w Polsce Ormianina Vahana Bego oraz polskiego artystę Michała Bulaka. Odsłonięto je w dniu proklamacji – 5 maja 1998 r.
* Dom Jakuba Boehme
Niepozorna kamieniczka na Przedmieściu Nyskim pod adresem Daszyńskiego 12 to dom słynnego zgorzeleckiego mistyka Jakuba Boehme, a zarazem szewca, który mieszkał tu w latach 1599-1610. Swój obecny stan dom zawdzięcza wielu przebudowom, niezmiennie jednak stanowi interesujący przykład budynku na skarpie, który od frontu liczy trzy kondygnacje, podczas gdy z tyłu budynku widoczna jest tylko jedna. Znajdują się tu Izba pamięci Jakuba Boehme oraz Punkt Informacji Turystycznej.
Znajdujący się na parterze budynku Punkt Informacji Turystycznej to ostatnie z miejsc, które proponujemy odwiedzić po to, aby zaopatrzyć się w materiały informacyjne o naszym podwójnym mieście i mapki, które pozwolą zaplanować kolejną wizytę. Bo będzie ona konieczna. Proponowana trasa pokazała tylko mały wyimek naszych atrakcji, więc kolejne dopiero czekają na odkrycie.
Z Przedmieścia Nyskiego kierujemy się w stronę ul. Lubańskiej (od Domu Jakuba Boehme na północ, dalej skręcając w ul. Wrocławską, stąd prosto przez parking przy Cerkwi pod wezwaniem Świętych Równych Apostołom Konstantyna i Heleny do ul. Lubańskiej i dalej drogą rowerową prosto na wschód aż do przejazdu kolejowego, gdzie znajduje się wygodny wjazd na peron stacji Zgorzelec Miasto).
I etap: Zgorzelec Ujazd – Stalag VIII A – nieco ponad 6 km,
II etap: Stalag VIII A – CRT Radomierzyce – ok, 11 km,
III etap: CRT Radomierzyce – Nordstrand nad jeziorem Berzdorf – ok. 8 km,
IV etap: Nordstrand nad jeziorem Berzdorf – Untermarkt – ok. 10 km,
V etap: most Staromiejski – dworzec Zgorzelec Miasto – ok. 2-3 km.
* z Görlitz (od punktu informacji turystycznej przy Brüderstraße) do Königshain, do Muzeum Wydobycia Granitu (ok. 13 km trasą prowadzącą wzdłuż starego torowiska kolejowego), do rodzinnego parku rozrywki Kulturinsel Einsiedel (ok. 17 km) i dalej do romantycznego parku krajobrazowego księcia Pückleraw Bad Muskau trasą rowerową Odra – Nysa w kierunku północnym, do Klasztoru St. Marienthal w Ostritz (ok. 21 km) trasą rowerową Odra – Nysa w kierunku południowym
* ze Zgorzelca propozycje tras rowerowych o różnym stopniu trudności, odpowiednich dla dzieci, młodzieży i dorosłych, seniorów można znaleźć na roweroweluzyce.eu. Zapraszamy też na stronę naszego największego wydarzenia rowerowego: triathlonzgorzelec.pl. A pozostałe informacje o wydarzeniach i aktualnościach są na www.zgorzelec.eu.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze