Zielone skarby Wrocławia. Spacer wśród miejskiej zieleni [ZDJĘCIA]

Spacer zaczynamy w centrum w Parku Stanisława Tołpy. Ten niewielki, ale urokliwy skrawek zieleni położony jest na osiedlu Ołbin.

Jego historia sięga początków XX wieku, wtedy funkcjonował jako Waschteich Park, a później, do 2005 roku - Park Nowowiejski. Dziś mieści się w trójkącie między ulicami Nowowiejską, Prusa oraz Wyszyńskiego, która oddziela go od parku św. Edyty Stein.

Mimo niewielkich obszarów ma wszystko to, co park mieć powinien: duże trawniki, na których można się wylegiwać, zacienione alejki z ławkami, ogrodzony plac zabaw, a nawet porośniętą drzewami górkę. To dlatego, że został ukształtowany jako miniatura parku krajobrazowego: ze stawem z wyspą, sztucznie utworzonym wzgórzem widokowym i polanką między nimi. Staw z fontanną jest prawdziwą ozdobą parku, rządzą na nim kaczki krzyżówki i łabędzie. Podobno można tu spotkać czaplę siwą.

Fot. Kamila Kubat / Agencja Gazeta

To mały raj dla botaników - rośnie tu około 90 gatunków drzew i krzewów, w tym charakterystyczne strączyn żółty i perełkowiec japoński, okazałe buki, platany i topole. W parku można też spotkać klona srebrzystego, czeremchę amerykańską i derenia jadalnego. Wieczorem może uda się zobaczyć przemykające kuny lub buszujące jeże.

Park Tołpy to nie tylko miejsce dla matek z dziećmi, właścicieli psów i amatorów joggingu. Można tu pograć w petanque, badmintona czy siatkówkę, spotkać zaczytanych z książkami. Zimą, gdy dopisze śnieg, na wspomnianej górce można spotkać dzieci na sankach i początkujących, małych narciarzy.

Fot. Kamila Kubat / Agencja Gazeta

Nieopodal znajduje się Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego - żywe muzeum, ośrodek naukowy i miejsce wypoczynku mieszkańców w jednym.

To drugi, po ogrodzie w Krakowie, najstarszy obiekt tego rodzaju w Polsce. Założył go w 1811 r., na gruzach fortyfikacji miejskich zburzonych przez Napoleona, słynny botanik, prof. Johann Heinrich Friedrich Link. Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 r. ogród bardzo ucierpiał - zniszczono budynki, rośliny szklarniowe i drzewa. Po wojnie porządkowanie zrujnowanego ogrodu zajęło kilka lat. Zwiedzający wrócili do niego dopiero w 1950 r.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Dziś Ogród Botaniczny zajmuje powierzchnię ponad 7 ha w sąsiedztwie katedry św. Jana Chrzciciela i kościoła św. Krzyża, pomiędzy ulicami Kanonią, Hlonda, Wyszyńskiego, Sienkiewicza i Świętokrzyską.

Można w nim podziwiać aż 7,5 tysiąca gatunków roślin. Znajdziemy tam m.in. Arboretum, czyli park pełen drzew i krzewów, Alpinarium - ogród skalny oraz jedną z najbogatszych w Polsce kolekcji roślin szklarniowych. W ogrodzie znajduje się też niemal 30 pomników przyrody, w tym skamieniałe pnie drzew, tulipanowiec amerykański czy miłorząb dwuklapowy.

W ogrodzie można także napić się kawy czy zjeść obiad w otwartej codziennie (godz. 10-18) od kwietnia do października Cafe Flora. Ogród jest czynny od marca, od maja do sierpnia można go zwiedzać w godz. 12-20, a do października do godz. 19. W listopadzie, dopóki pozwala pogoda, dostępny jest tylko teren pod gołym niebem. Bilety wstępu latem kosztują 15 zł (normalny) i 5 zł (ulgowy).

FOT . WOJCIECH NEKANDA TREPKA

Z Ogrodu Botanicznego już tylko rzut beretem na malowniczy Ostrów Tumski. I choć przyciąga przede wszystkim historią i architekturą, to warto przyjrzeć się też skrywanym przezeń zielonym skarbom. Chodzi o ogrody biskupie, znajdujące się nad Odrą, na tyłach Papieskiego Wydziału Teologicznego i pałacu metropolity wrocławskiego.

Niektóre z zielonych i pięknie ukwieconych terenów są dostępne jedynie duchownym, ale część z nich udostępniono zwiedzającym. To znakomite miejsce, by złapać chwilę oddechu w miejskim zgiełku i dodatkowo podziwiać widok na Odrę oraz zielony (obecnie remontowany i modernizowany) bulwar Dunikowskiego.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Ostrów Tumski słynął z pięknych ogrodów już przed wiekami, najwspanialsze otaczały oczywiście rezydencję biskupa. Zachowała się barokowa, przyścienna fontanna, a właściwie duża muszla z szarego marmuru sławniowickiego, osadzona na cokole z białego kamienia. Fontannę ozdabiała niezachowana do dzisiaj figura. Kiedy więc prawie 20 lat temu fragmenty fontanny osadzono na ścianie pawilonu ogrodowego przy Katedralnej 10, ustawiono na niej rzeźbę św. Klary, pochodzącą z elewacji zburzonego po wojnie młyna z Wyspy Słodowej.

Ogrody biskupie w pełnej krasie można podziwiać z wieży widokowej na katedrze. Zobaczymy wtedy geometryczną zieloną kompozycję: bukszpanowe żywopłoty, krzewy o białych kwiatach, rabaty różane, a także fontannę. Taras widokowy jest czynny od czerwca do września, bilet wstępu kosztuje 4-5 zł.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Z Ostrowa przechodzimy na Most Pokoju, przy którym znajduje się jedna z najpiękniejszych naturalnych zielonych ścian Wrocławia. Budynek Muzeum Narodowego, który w swoich wnętrzach kryje skarby sztuki śląskiej, polskiej, wschodniej i europejskiej, porasta z zewnątrz winobluszcz. Wiosną i latem cieszy oko zielenią, natomiast jesienią zmienia barwę na ognistą czerwień. Okazałe pnącza sięgają samego dachu.

FOT . WOJCIECH NEKANDA TREPKA

Spod muzeum kierujemy się na południe, przejeżdżając przez niewielki, ale przyciągający wielu łaknących zieleni wrocławian Park Juliusza Słowackiego. Pomimo jego położenia w centrum miasta, żyje tu nawet 30 gatunków ptaków, można też spotkać kuny. Rosną tu także wrocławskie pomniki przyrody - grupa pięknych platanów i miłorząb. Przejeżdżając lub przechodząc parkowymi alejkami, spotkamy także wiele innych drzew: klony, kasztanowce, robinie akacjowe, lipy, dęby, buki, wierzby czy jesiony.

FOT . WOJCIECH NEKANDA TREPKA

W parku wjeżdżamy na promenadę Staromiejską, która jest pozostałością po dawnych fortyfikacjach obronnych wzdłuż Fosy Miejskiej. Warto dojechać nią aż do będącego na wykończeniu Narodowego Forum Muzyki.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Po drodze można zajrzeć do zachwycającego parku Staromiejskiego przy Wrocławskim Teatrze Lalek, zainspirowanego kopenhaskimi XIX-wiecznymi Ogrodami Tivoli. Wśród licznej zieleni znajdziemy dwa pomniki przyrody - kolejny miłorząb dwuklapowy oraz wiązowiec zachodni. Warto zwrócić uwagę na wolierę, czyli okazałą klatkę, w której żyją ptaki z Miejskiego Ogrodu Zoologicznego - egzotyczny bażant złocisty czy kaczka tybetańska (na zimę zwierzęta wracają do zoo). Niestety park jest zamykany na noc, można go odwiedzać w godz. 10-20, nie można do niego wprowadzać psów ani jeździć rowerem.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Ostatnio oddano do użytku zrewitalizowany fragment promenady Staromiejskiej od ulicy Świdnickiej po Krupniczą, na wysokości pl. Wolności. Posadzono tam nowe rośliny - ponad sto drzew liściastych i blisko 11 tys. krzewów, w tym kilkaset iglaków, są już ławki, kosze na śmieci i nowe latarnie.Rowerowa przejażdżka lub spacer w tamtym rejonie to ostatnio prawdziwa przyjemność. Żal jedynie kilkunastu starych drzew, które zostały wycięte ze względu na modernizację, w tym budowę betonowego placyku.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Z promenady wciąż zmierzamy w kierunku południowym, warto zawrócić i dalej przejechać ulicą Świdnicką. Zatrzymujemy się za skrzyżowaniem z ul. Piłsudskiego i idziemy nienazwanym jeszcze przejściem w kierunku 'nasypu', czyli ulicy Bogusławskiego.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Po lewej stronie zobaczymy najnowszą zieloną ścianę, która ozdabia elewację budynku Urzędu Miejskiego Wrocławia. Jego remont zakończył się pod koniec ubiegłego roku, na specjalnych stelażach zamontowano rośliny z systemem samonawadniającym.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

Zielona ściana bywa nazywana 'zadośćuczynieniem za pathfindera': 250 tys. zł miało zostać przeznaczone na nowy samochód dla magistratu (musiał on spełniać konkretne warunki, które spełniał tylko nissan pathfinder). Nowa terenówka nie została jednak zakupiona, pieniądze zostały wydane na dofinansowanie odtworzenia elewacji budynku przy ul. Świdnickiej 53, w tym właśnie zieloną ścianę.

KORNELIA GŁOWACKA-WOLF

W odległości 2,5 km na południowy wschód znajduje się enklawa ciszy, historii i zieleni. Stary Cmentarz Żydowski przy ul. Ślężnej (37/39) jest niezaprzeczalnie miejscem magicznym. Tu na surowych macewach i we wspaniałych mauzoleach rodzinnych zapisana jest historia dawnego Breslau.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Cmentarz powstał w 1856 roku - wytyczono alejki, które obsadzono drzewami, a w ciągu kilku lat całość otoczono murem. Dziś jest to Muzeum Sztuki Cmentarnej, w którym obok nagrobków noblistów rosną wspaniałe okazy drzew i krzewów. Najpiękniej jest tu wiosną, gdy kwitną leciwe rododendrony, bądź też nostalgiczną jesienią, kiedy liście mienią się wszystkimi kolorami.

W tym tajemniczym ogrodzie znajdziemy dziesiątki odmian drzew i krzewów, wśród których gniazda wiją setki ptaków. Tu, jak w hortus conclusus, warto skryć się przed gwarem miasta i oddać się refleksji, na Ślężnej czas płynie inaczej.

Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta

Możemy tam zakończyć spacer lub ruszyć dalej - z cmentarza czeka ok. sześciokilometrowa podróż (jest kilka tras do wyboru, rowerowa prowadzi z ul. Ślężnej w lewo w al. Armii Krajowej, następnie w prawo w ul. Bardzką i w lewo w Konduktorską, która doprowadzi już do celu).

MIECZYSŁAW MICHALAK

Wchodzimy do Parku Brochowskiego , który na początku, czyli jeszcze w XVIII wieku, był ogrodem pałacowym, który wraz z terenami spacerowymi został udostępniony mieszkańcom dopiero po I wojnie światowej. O barokowej świetności przypominają jedynie utworzony w tamtym czasie staw, kanały, liczne kładki i mostki. Przez park przepływa też rzeczka Brochówka.

Ciekawostką jest zielony labirynt stworzony z grabów, który stanowi rodzaj trójwymiarowej łamigłówki. Wcale nie jest łatwo się z niego wydostać, na zabawie można spędzić kilkanaście-kilkadziesiąt minut.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Zmieniamy całkowicie kierunek zwiedzania i jedziemy na zachód, do Parku Krajobrazowego 'Dolina Bystrzycy' (9). To do tej pory jedyny miejski park krajobrazowy. Powołany w 1998 r., ciągnie się od wrocławskiej Leśnicy aż do Zalewu Mietkowskiego.

MACIEJ ŚWIERCZYŃSKI

Podróż warto rozpocząć w Jarnołtowie, dokąd dojeżdżają autobusy 109 i 609 z Dworca Świebodzkiego. Zaraz przy pętli 109 znajduje się urokliwa karczma Rzym, położona w starym budynku dworskim. Obok jest też stary młyn: Jarnołtów to spolszczona wersja 'Arnoldsmühle' - młyna Arnolda. Zaraz obok można podziwiać pozostałości ogrodu w zakolu.

Andrzej Mastalerz, fotopolska.eu

Fot. Maciej Świerczyński / Agencja Gazeta

W Jarnołtowie zaczyna się 32-kilometrowa trasa rowerowa wokół doliny, którą przejechać można w cztery godziny. Największą atrakcją okolicy jest oczywiście sama rzeka i jej wijące się zakola czy starorzecza. Tę okolicę szczególnie upodobały sobie ptaki - naliczono tu aż 117 gatunków. Można poszukać też tam bobrowych, a nocą - natknąć się na liczne nietoperze.

W starorzeczu Bystrzycy, na północny wschód od ul. Gromadzkiej i zachód od drogi polnej Ratynia, znajduje się urokliwe grodzisko. Idąc dalej w stronę Żaru, można zawędrować do Lasu Ratyńskiego. Dominują dęby szypułkowe, najpopularniejsze drzewa Niziny Śląskiej, z niewielką domieszką jesionu wyniosłego, grabu pospolitego, lipy drobnolistnej i olszy czarnej. Czasem niestety pojawiają się lasy świerkowo-sosnowe, pozostałość po nieprawidłowej gospodarce leśnej.

Fot. Paweł Małecki / Agencja Gazeta

Jeśli nie dość wam zieleni, przejdźcie się do Lasu Rędzińskiego (10). To jedno z bardziej dzikich miejsc w obrębie miasta. Aby do niego dojechać, czeka nas dość długa wyprawa (trzeba będzie nawet zawrócić do miasta ze względu na brak przepraw na Odrze). Można też poświęcić na wycieczkę do Lasu Rędzińskiego, położonego na północno-zachodnim krańcu miasta, osobny dzień.

MIECZYSŁAW MICHALAK

Jeden jego kraniec wyznacza rzeka Odra, drugi jej dopływ - Widawa, a w pozostałych miejscach sąsiaduje z polami irygacyjnymi. Przyjemnie zagubić się wśród tutejszych drzew - dębów, lip, grabów, lip, klonów, brzóz czy topoli. W Rędzińskim znajdziemy najgrubszy we Wrocławiu dąb szypułkowy o obwodzie aż 734 cm. To wspaniałe miejsce do biegania, ale lepiej wybrać się tam, póki jest jasno, nie ma tu alejek z latarniami. Są za to wyznaczone miejsca do biwakowania i palenia ognisk.

MIECZYSŁAW MICHALAK