Numerem 1 na liście bogaczy był Heinrich Rybisch, właściciel domu przy Junkernstrasse, dzisiejszej ul. Ofiar Oświęcimskich 1-2. Patrycjusz, który trząsł XVI-wiecznym Wrocławiem i wystawił sobie pałac, jakiego miasto nie widziało. Po mieście krążył wierszyk: "Heinrich von Rybisch / Gdyby nie był aż takim złodziejem / I gdyby cesarz mu nie zaufał / domu żadnego by nie zbudował".
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Po Rybischu krytyka spłynęła jak woda po kaczce, ale ziomkom postanowił się odgryźć i na fasadzie rezydencji kazał wykonać niemiecki napis, który w tłumaczeniu w pierwszych trzech zdaniach brzmi jak chrześcijańskie napomnienie, ale w czwartym brutalnie odpowiada krytykom: "Czasem ktoś się troszczy o to / czy o tamto: i nie wie o co / Jeśli jesteś pobożny, bez zazdrości i nienawiści, / zbuduj sobie lepszy, a mnie zostaw ten". I jeszcze dołożył łacińską inskrypcję: "Henricus Rybisch. Uczony. Pomnik ten sobie sprawił".
Fot. Mieczysław Michalak / Agencja Gazeta
Dom Rybischa, powiększony o sąsiednią kamienicę i kilkakrotnie przebudowany, zawsze przyciągał ludzi z pieniędzmi. W XIX wieku na piętrach mieściły się instytucje bankowe, choć najlepiej zarabiała chyba zajmująca parter cukiernia Periniego.
Słynęła ze znakomitej kawy, palonej na miejscu Perini's Kaffee, sprzedawanej w półfuntowych paczkach, i była tak znana, że w reklamach innych sklepów wymieniano ją jako punkt orientacyjny. Perini abonował dla swoich klientów gazety w językach francuskim, włoskim i polskim, a nawet urządził osobny pokój dla palaczy, choć nie był to jeszcze popularny nałóg. Chwalono czekoladę produkowaną przez Periniego i firmowe ciasta. "Wypieczone fantazje Rossiniego", zachwycał się Julius Krebs w 1836 roku, "sękacz niczym uwertura, torty to popisowe arie, dwie bezy na talerzu jak zakochany duet, ptysie jak lekki tercet".
Ulica Ofiar Oświęcimskich od strony pl. Solnego na zdjęciach z 1945 i 1970 roku. Źródło: Fotopolska.eu
Pieniędzmi i piwem pachnie też kamienica przy Ofiar Oświęcimskich nr 15, na której widnieje wykuty w czerwonym piaskowcu napis "Conrad Kissling", oraz dom pod numerem 17, gdzie dziś działa pub serwujący niszowe piwa z browarów rzemieślniczych. Nazywa się Kontynuacja, bo przed wojną parter obu domów zajmowała słynna w Breslau piwiarnia Kisslinga (Junkernstrasse 9-10, stary numer widać jeszcze na portalu).
Źródło: Fotopolska.eu
Kissling był ikoną Breslau, najsławniejszym Frankończykiem (urodził się pod Norymbergą) w grodzie nad Odrą. Wrocławianie nie wyobrażali sobie życia bez spotkania z przyjaciółmi w jego piwiarni. Jako pierwszy zaczął sprowadzać regularnie i serwować w mieście piwo bawarskie. Dbał też o kuchnię - podawał do piwa wieprzowinę frankońską, kiełbaski frankońskie gotowane w rosole, zupy kiełbasiane, kluski i placki ziemniaczane. Sławne były też golonki serwowane w poniedziałki.
MIECZYSŁAW MICHALAK
Warto zatrzymać się też u zbiegu ulic Ofiar Oświęcimskich (numer 23) i Świdnickiej (numer 7), przy dawnym domu handlowym Paula Schottländera, dzisiaj sklepie H&M. Od strony ulicy Ofiar Oświęcimskich na wysokości I piętra wykuto rok budowy: 1897.
Gmach zaprojektował Karl Grosser, absolwent berlińskiej Akademii Budownictwa i wrocławski radca budowlany. Jego najbardziej znanym wrocławskim dziełem jest hotel Monopol przy ulicy Świdnickiej. Rodzina Schottländerów należała do elity finansowej Wrocławia. Imperium biznesowe zbudował Julius Schottländer (1835-1911), ojciec Paula. Dorobił się na handlu nieruchomościami oraz na dostawach koni i żywności dla niemieckiej armii. "Jahrbuch der Millionäre in der Provinz Schlesien", spis śląskich milionerów z początku XX wieku, wylicza jego 35 nieruchomości w samym Wrocławiu. W sumie miał majątek wart 80 mln marek i uchodził za najbogatszego wrocławianina. Szefował radzie nadzorczej Górnośląskich Fabryk Cementu Portlandzkiego i Śląskiego Towarzystwa Akcyjnego Nieruchomości.
We wrocławskiej prasie pisano o Juliusie: "Miał rzadką skłonność do fundowania". Fundował dużo - między innymi Żydowski Dom Starców i Żydowski Dom Sióstr Szpitalnych, wspierał instytucje dobroczynne, ale Wrocław jest mu wdzięczny przede wszystkim za park Południowy.
Jego syn Paul (1870-1938) był honorowym senatorem wrocławskiego uniwersytetu i do czasu dojścia Hitlera do władzy przewodniczącym Wrocławskiego Związku Uniwersyteckiego.
Ulica słynęła w średniowieczu z karczem i zajazdów. Karczmarze zajmowali chętnie kamienice narożne, "aby godło oznajmiające wyszynk piwa było z dala widoczne", jak twierdził Barthel Stein, autor XVI-wiecznego opisu Wrocławia. Musiał to być dochodowy interes, skoro na Oławskiej można było zobaczyć kamienice nie gorsze niż w Rynku.
1905r. - przebudowa kamienicy
Odcinek ulicy Oławskiej od Rynku do ulicy Szewskiej nazywał się do XV wieku ulicą Kuśnierską, bo mieszkali tu członkowie tego bogatego cechu. W XIX wieku w kamienicy Pod Złotą Koroną (narożnik Rynku i Oławskiej) mieścił się Skład Towarów Futrzanych Wincentego Auditora, który w reklamie prasowej polecał "szanownej publiczności" swój "wyborowo zaopatrzony skład futer, jak to: Niedźwiadki, Szopy, Tumaki, Elki, Bobry, Sobole". Kuśnierze byliby zadowoleni.
Źródło: Fotopolska.eu
Kamienica przeszła także do historii wrocławskiej gastronomii, bo w 1801 roku wytworną kawiarnię otworzył tu Johann F. Pfeiffer. Wytrzymywała porównanie z londyńskimi, paryskimi czy choćby berlińskimi lokalami: dobra kuchnia, salon bilardowy, sala koncertowa, palarnia i czytelnia (książki i darmowa prasa dla gości, novum we Wrocławiu) przyciągały zamożną klientelę.
MIECZYSŁAW MICHALAK
Pod koniec XIX wieku Oławska nabrała wielkomiejskiego sznytu, stając się ulicą eleganckich sklepów. Handlowano tu biżuterią, jedwabiami i konfekcją, książkami i artykułami delikatesowymi. Na Oławskiej otwierały swoje domy handlowe i towarowe renomowane firmy o zasięgu krajowym, a nawet światowym. Niekwestionowanym symbolem architektonicznej klasy jest dom towarowy Petersdorff, powojenny Kameleon, zajmujący narożnik Oławskiej i Szewskiej.
Ulica Oławska w latach 1925-1930. Źródło: Fotopolska.eu
Petersdorff nie zajął pustej parceli, w XIX wieku stała tu kamienica mieszcząca znany hotel Zum Blauen Hirschen (Pod Niebieskim Jeleniem) i sklepy. Jeżeli wierzyć reklamie, panowie mogli się tu ubrać od stóp do głów, skład towarów M. Orglera polecał "ślipsy (krawaty) i prawdziwe Ostendyjskie Chustki", a także "peleryny guttaperchą podbite, a zatem nieprzemakające". Zapewniał także, że jest w stanie uszyć garnitur w ciągu 24 godzin. W maju 1849 roku, gdy doszło we Wrocławiu do tłumionych przez wojsko manifestacji, będących ostatnim echem Wiosny Ludów, z Niebieskiego Jelenia padł strzał, który zabił oficera. Żołnierze wzięli hotel szturmem i ściągnęli z dachu sześciu młodych ludzi.
Lata 1928-1935, dom handlowy Petersdorff. Źródło: Fotopolska.eu
Ale Niebieski Jeleń nie miałby szans w starciu z siłą handlową Petersdorffa. Wzniesiono go w latach 1927-1928 według projektu znanego już wówczas architekta Ericha Mendelsohna. Miał w portfolio obserwatorium astronomiczne Wieża Einsteina w Poczdamie, fabrykę kapeluszy w Luckenwalde i dom towarowy w Norymberdze, a poza tym założył wraz z Miesem van der Rohe i Gropiusem grupę artystyczną Der Ring skupiającą architektów modernistycznych.
Budynek licowano płytami trawertynu, gzymsy dzielące elewację frontową obito blachą brązową, w okna wstawiono szyby lustrzane. Wnętrza na poszczególnych kondygnacjach były jednoprzestrzenne, dzielone trzema rzędami podpór, co dawało możliwość dowolnego kształtowania przestrzeni handlowej.
1913 r. - ulica Oławska, widok w kierunku Rynku. Źródło: Fotopolska.eu
Na parterze domu handlowego Petersdorff sprzedawano dzianiny, damskie kapelusze i pończochy, męskie koszule, rękawiczki, parasole i bieliznę, czyli towar, na który było najwięcej klientów. Na I i II piętrze umieszczono działy z ubraniami szytymi na miarę, a na III piętrze można było kupić ubrania dla dzieci i młodzieży. Ostatnie piętro zajęły bar dla pracowników, studio mody, zakład kuśnierski i krawiecki oraz pokój maszynistek. W działach sprzedaży ustawiono przy oknach stoliki, fotele i kanapy dla klientów, wykonane według indywidualnego projektu przez firmę Thonet. Można było stracić mnóstwo pieniędzy, więc nawet zamożni ludzie potrzebowali dodatkowej zachęty, żeby tu bywać.
Jak twierdzili Grecy, choć inteligencję człowieka można zobaczyć w tym, jak zarabia pieniądze, to jego mądrość w tym, jak je wydaje.
1909 r., reklama gorseciarni Louisa Freudenthala mieszczącej się niegdyś przy ul. Oławskiej 80. Źródło: Fotopolska.eu
* "Spacerownik Wrocławski"
- Wrocławia nie można do końca poznać, ale można do końca poznawać. To niebezpieczne miasto, uwodzi jak żadne inne - uważa Beata Maciejewska. Ona dała się uwieść, co widać na każdej ze stron jest "Spacerownika Wrocławskiego".
Książka jest już w sprzedaży. Oto lista wrocławskich księgarni, gdzie można ją kupić:
* Tajne Komplety, Przejście Garncarskie;
* Tajne Komplety w Kinie Helios przy ul. Kazimierza Wlk.;
* ES, ul. Komandorska;
* Wratislavia, plac Legionów;
* Pod Arkadami, ul. Świdnicka;
* Biskupin, ul. Olszewskiego;
* Księgarnia w Sky Tower;
* Księgarnia w Marino;
* Księgarnia w Astrze;
* Księgarnia Kwant, ul. Prądzyńskiego;
* Księgarnia Podróżnicza, ul. W. Stwosza;
* Galeria Miejsce, ul. Odrzańska;
* Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14
* Centrum Informacji Turystycznej i Rowerowej, ul. św. Antoniego;
* DPE Warior, ul. Robotnicza.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze