Pierwsza autostrada na świecie powstała w 1924 r. koło Mediolanu. Nie jest więc to pomysł hitlerowski. W Niemczech pierwszy odcinek między Kolonią a Berlinem wybudowano w 1932 r. Ale dopiero dyktator trzeciej Rzeszy mocno postawił na szybkie, dwupasmowe drogi. Już w pierwszych miesiącach władzy 27 czerwca 1933 r. rząd Hitlera stworzył przedsiębiorstwo 'Autostrady Rzeszy'. Na jego czele stanął Fritz Todt, późniejszy zbrodniarz wojenny.
Fot. dolny-slask.org.pl
Szybko powstał też plan rozwoju tras. Jego częścią była Reichsautobahn (autostrada Rzeszy) nr 9 z Berlina do Bytomia przez Legnicę i Wrocław, która w większości dzisiaj jest częścią autostrady A4.
Fot. dolny-slask.org.pl
W grudniu 1934 r. utworzono przedsiębiorstwo DBR Breslau, które szybko uwinęło się z pracami przygotowawczymi. Już 21 marca 1934 r. koło Legnicy wbito pierwszy szpadel pod budowę trasy. W pierwszej kolejności zatrudniano robotników z rejonów Wrocławia i Legnicy, by ograniczyć bezrobocie w regionie.
17 sierpnia 1934 r. prace zaczęto też na odcinku pomiędzy Gliwicami a Bytomiem.
Odcinek między Wrocławiem a Legnicą był gotowy 28 września 1936 r. Wtedy pod Legnicą Adolf Hitler osobiście otworzył trasę, dzięki której długość autostrad w Rzeszy przekroczyła tysiąc kilometrów.
Fot. dolny-slask.org.pl
W 1937 r. powstał odcinek Bolesławiec?Żagań, dzisiaj część autostrady A18. Przed wojną udało się połączyć Berlin ze stolicą Śląska, powstał też jednojezdniowy odcinek z Wrocławia do Brzegu i fragment między Gliwicami a Bytomiem (dzisiejsza droga krajowa nr 88). Na górnośląskich odcinkach, budowanych podczas II wojny światowej, pracowali robotnicy przymusowi i więźniowie obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Już wtedy zaplanowano też odcinek między Bolesławcem a Zgorzelcem, który umożliwiłby dojazd ze Śląska w stronę Drezna. Na jego powstanie trzeba było jednak czekać aż do 2009 r.
W latach PRL-u A4 była jedyną autostradą w Polsce, nie licząc krótkiego odcinka niedaleko Szczecina. Dlatego też często była wykorzystywana w sportach motorowych. W czerwcu 1973 r. zespół, w skład którego wchodził m.in. Sobiesław Zasada, pobił tam trzy rekordy długodystansowe samochodów turystycznych (w klasie do 1500 cm sześciennych).
Fot. dolny-slask.org.pl. Na zdjęciu autografy kierowców
Przez całe lata PRL-u dokończenie trasy w kierunku Krakowa było wpisane w rządowe dokumenty. W tym czasie nic się jednak nie działo. Jeszcze w 1956 r., u progu rządów Władysława Gomułki, powstały koncepcje przedłużenia drogi od Wrocławia na wschód, ale nie było pieniędzy na realizację tych zamierzeń. Dopiero epoka gierkowska przyśpieszyła budownictwo drogowe w kraju. Priorytet miały jednak inne trasy, jak np. słynna 'gierkówka' z Katowic do Warszawy.
Fot. dolny-slask.org.pl
Pod koniec lat 70. rozpoczęto łączenie Krakowa z aglomeracją katowicką. Budowa pierwszego odcinka między Krakowem a węzłem Byczyna zaczęła się w 1978 r., lecz otwarto go dla kierowców dopiero 22 listopada 1986 r. Przez długi czas trasa była oznakowana jako droga krajowa, nie spełniała bowiem standardów autostradowych. Przed końcem PRL- udało się otworzyć też niewielką część autostradowej obwodnicy Krakowa. Reszta obwodnicy powstawała kawałkami, a w całości oddana została dopiero w 2002 r.
Budowana w latach 70. i 80. droga między GOP-em a stolicą Małopolski szybko się zepsuła i w drugiej połowie lat 90. rząd musiał zdecydować o modernizacji tego odcinka. Za pieniądze z kredytu udzielonego przez Europejski Bank Odbudowy w latach 1996-97 naprawiono konstrukcję jezdni oraz pięciu mostów, będących w najgorszym stanie.
Fot.Tomasz Wiech / Agencja Gazeta
Rząd zdecydował też, że włączy A4 do sieci płatnych autostrad. Opłaty miały pomóc w finansowaniu programu budowy infrastruktury drogowej. W 1997 r. podpisano umowę koncesyjną na trasę Katowice-Kraków, która obowiązywać będzie do 2027 r. Zarządcą autostrady została firma Stalexport Autostrada Małopolska, która od tego czasu odpowiada za remonty i modernizację drogi. Od 2000 r. ta część A4 jest płatna, a przejazd kosztuje obecnie 18 zł.
Fot. Mateusz Skwarczek / Agencja
Autostrada A4. Wiadukt w Stanisławicach. Fot. Mateusz Skwarczek / Agencja Gazeta
Autostrada między Wrocławiem a Gliwicami, której przebieg wytyczyli jeszcze niemieccy planiści, miała powstać także za Gierka. W 1974 r. ruszyła budowa, której koszt oszacowano na pięć ówczesnych miliardów złotych. Wrocławskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych rozpoczęło prace, które jednak szybko porzucono. Wykonane w nietrwałej technologii wiadukty trzeba było rozebrać parę lat po ich powstaniu. Efektem tamtych robót był 12-kilometrowy fragment, który udało się dokończyć w 1995 r.
Dopiero w 1997 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę 126-kilometrowej drogi, której koszt oszacowano na 350 mln euro. Przetarg na budowę wygrało konsorcjum spółka Deutsche Asphalt - Dromex. W 2000 r. dociągnięto drogę do węzła Dąbrówka (niedaleko Opola), w 2001 r. do węzła Nogowczyce (obok Strzelec Opolskich).
W 2003 r. otwarto odcinek między Kleszczowem (koło Gliwic) a Sośnicą. Tym samym Wrocław został połączony z Katowicami i Krakowem. W ramach tej inwestycji wykonano prowizoryczny węzeł Sośnica. Dopiero w latach 2008-2010 przy okazji budowy autostrady A1 powstała docelowa konstrukcja, która stała się największym węzłem drogowym w Polsce (na zdjęciu). Odcinek między Wrocławiem a Gliwicami od 2012 r. jest płatny, a przejazd autem osobowym kosztuje 16,20 zł.
2009 roku - Otwarcie odcinka Zgorzelec - Krzyżowa w okolicy Bolesławca
W 2006 r. rozpoczęła się budowa wcześniej wspomnianego odcinka od Bolesławca do granicy z Niemcami. Cel był taki, by włączyć południową Polskę w europejską sieć dróg. Od 2009 r., kiedy ten fragment oddano do użytku, można szybką, szeroką trasą dojechać aż do Lizbony. Prace warte miliard złotych sfinansowała Unia Europejska, w ramach funduszy strukturalnych, które po 2004 r. szerokim strumieniem napłynęły do Polski.
Odcinek Zgorzelec - Krzyżowa. Fot. Łukasz Giza / Agencja Gazeta
W latach 2002-2006 r. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad wyremontowała też najstarszą część autostrady, wymieniając płyty na nowe. Wcześniej, w latach 90. trasa na zachód od Wrocławia z uwagi na duże zużycie nawierzchni doczekała się miana 'najdłuższych schodów Europy' czy 'testowego odcinka dla zawieszeń aut'. Nadal zresztą na jednej z jezdni autostrady nr 18 w stronę Berlina trzeba borykać się z mocno nierównymi betonowymi płytami.
Od 2011 roku z autostrady można zjechać na Autostradową Obwodnicę Wrocławia (na zdjęciu).
Najpóźniej polskie państwo zabrało się za odcinek na wschód od Krakowa. W 2009 r. można było dojechać do Szarowa, w 2012 r. - do Tarnowa. Rzeszów z Lizboną połączono w tym roku, gdy firmy Budimex i Heilit+Woerner dokończyły budowę trasy Tarnów-Dębica. Ta część sprawiła drogowcom dużo problemów. Od 2010 do 2012 r. realizowało ją irlandzko-polskie konsorcjum (z udziałem firm Siac, PB i Hydrobudowa), które jednak mocno ociągało się z pracami. Krakowski oddział GDDKiA musiał wypowiedzieć umowę i poszukać nowego wykonawcy.
GDDKIA
Cała A4 miała być pierwotnie gotowa przed mistrzostwami Euro 2012. Z uwagi na problemy z opieszałymi wykonawcami, ukończenie przedłużyło się.
GDDKIA
GDDKIA
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze