Maj Sjöwall i Per Wahlöö: 'Twardziel z Säflle', Wydawnictwo Amber (2011)
W domu za młodu miałam zakaz czytania kryminałów, rodzice artyści uważali, taka forma literacka nie rozwija wyobraźni plastycznej. Dałam spokój, ale już jako dorosła kobieta wpadłam przypadkowo na 'Morderstwo w Orient Ekpressie' Agathy Christie. Przeczytałam z wypiekami na twarzy ów owoc zakazany. Kryminały na pewno rozwijają wyobraźnię skojarzeń, co uwielbiam. I tak czytam kryminały nadal, choć nie są moim ulubionym gatunkiem i krytycznie sprawdzam jakość tej literatury, nim się na jakiś tytuł zdecyduję. Wypieków ponownie dostałam czytając rewelacyjnych klasyków gatunku ze Szwecji - małżeństwo Maj Sjöwall i Pera Wahlöö. To oni nadali ton dzisiejszej skandynawskiej powieści kryminalnej. Pierwszy tytuł, na jaki natrafiłam z serii ich powieści, które pisali na przełomie lat 60. i 70.to 'Człowiek z Säflle'.
Opis brutalnego zabójstwa komisarza policji na wstępie i wciągającą podróż przez wielość wątków, ludzkich losów i charakterów prowadząca w finale do rozwikłania zagadki śmierci to nie jedyne zalety i cel tej i innych powieści osobliwie pisanych na cztery ręce.
Per Wahlöö opisywał swoją i żony pracę literacka jako 'skalpel, który otwiera żołądek wyjałowionej ideologii i mocno kontrowersyjnej moralności szwedzkich burżujów'. Pisał tak w czasach dobrobytu ekonomicznego w Szwecji i rozwijającego się tam modelu państwa opiekuńczego. Oboje, choć krytykowani za swe skrajnie lewicowe poglądy, burzą idylliczny obraz swego kraju. Ukazują drugą stronę dekoracji - bezwzględny kapitalizm, biedę, przemoc, skorumpowanie policji. Kontekst społeczno-polityczny tych kryminałów to nowa wartość wniesiona do gatunku.
Mnie dziś najbardziej fascynuje kapitalny psychologiczny i osobowościowy rys bohaterów. Prowadzący całej sagi kryminalnej śledczy Martin Beck, raczej niejadek, cierpiący na bezsenność, z trudnym charakterem, błyskotliwy i zmęczony życiem, w tej powieści już po rozwodzie oraz jego przyjaciel detektyw Lennart Kollberg, smakosz, miłośnik rozkoszy cielesnych, przeciwnik przemocy, policjant, który nie nosi broni. A to nie koniec ciekawie narysowanych postaci, na dodatek w każdej kolejnej książce serii obserwujemy rozwój, zmiany w tych postaciach, zarówno psychologiczne, jak losowe. To kolejna nowa wartość wniesiona wówczas do powieści kryminalnej.
'Człowiek z Säffle' w nowym wydaniu nosi tytuł 'Twardziel z Säffle'. To powieść soczysta i zmysłowa w opisach brutalnej cielesności zbrodni i psychologicznej prawdy ścigających i ściganych. Maj Sjöwall była gościem tegorocznego wrocławskiego Międzynarodowego Festiwalu Kryminału.
Książka kosztuje w Wydawnictwie Amber 19, 97, w EMPiK-u (przez internet) 28,49 zł, na Allegro 15 zł (bez cen przesyłki).
Wszystkie komentarze